پایان نامه : آنالیز ارتعاشات غیر خطی نانولوله های کربنی واقع در محیط الاستیک

 در محیط الاستیک

 

 استاد راهنما:

 

دکتر علی قربان پور آرانی

 

دکتر کیوان ترابی

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
متن پایان نامه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
بررسی وتحلیل ارتعاشات آزاد و اجباری نانولوله کربنی چند جداره مستقر در یک محیط الاستیک به منظور دستیابی به درک ریاضی روشن از رفتار جداره های مختلف نانولوله تحت تاثیر نیروهای وان در والسی و ماده واسطه الاستیک یکی از مقوله های بسیار مهم در بررسی رفتار نانولوله کربنی جند جداره است.
تحلیل ارتعاشات خطی نانو لوله کربنی تحت مدل های تیر اویلر-برنولی و نیز مدل تیر تیموشنکو از موارد پر دامنه در مقالات سالهای اخیر بوده است،اما تحلیل ارتعاشات آزاد با در نظر گرفتن غیر خطی بودن هندسی نانولوله تاکنون یک بار در سال ۲۰۰۶ به منظور دستیابی به منحنی های جواب فرکانسی  بر حسب دامنه ارتعاش نانولوله صورت گرفته است.این تحلیل بر اساس مدل تیر اویلر-برنولی مرکب و با بهره گرفتن از روش عددی”بالانس هارمونیک” انجام شده است.در تحلیل پیش رو سعی بر آن است که ابتدا به آنالیز ارتعاشات آزاد غیر خطی بر اساس مدل تیر اویلر-برنولی با بهره گرفتن از روش تحلیلی معدل گیری به منظور دستیابی به روابط فرکانس غیر خطی با دامنه پرداخته شود و سپس در پایان با مقایسه نتایج ناشی از روش معدل گیری با نتایج روش هارمونیک بالانس به بررسی میزان دقت روش مورد استفاده می پردازیم.

 

 

فهرست مطالب

 

 

۱-فصل اول : مقدمه ای بر نانو فناوری و کاربردهای آن
۱-۱-چکیده.
۱-۲-مقدمه ای بر نانو فناوری
۱-۳-دسته بندی و روش های معمول تولید نانو مواد
۱-۴-ساختارها و خواص نانولوله های کربنی
۱-۴-۱-ساختار.
۱-۴-۲-خواص نانولوله های کربنی.
۱-۵-پیوند های کربنی و نقایص ساختاری.
۱-۵-۱-پیوند اتم های کربن.
۱-۵-۲-نانولوله های بدون نقص
۱-۵-۳-نانولوله های دارای نقص.
۱-۶-کاربردهای عملی نانو مواد و نانو فناوری در دنیای امروز
۱-۶-۱-هوای پاک با فناوری نانو.
۱-۶-۲-فناوری نانو و خودرو های امروزی.
۱-۶-۳-خطرات نانوذرات.
۱-۷-تاریخچه ای از فعالیت های انجام شده در راستای بررسی دینامیکی نانولوله های کربنی
۲-فصل دوم:آنالیز ارتعاشات غیر خطی نانولوله های کربنی
۲-۱-مقدمه
۲-۲-مفاهیم و معادلات اساسی
۲-۲-۱-مدل اویلر برنولی
۲-۲-۲-روش معدل گیری
۲-۲-۳-نیروی وان در والس بین نانولوله ها
۲-۲-۴-فشار محیط الاستیک-مدل وینکلر.
۲-۲-۵-تعیین ثابت k
۲-۲-۶-معادلات ارتعاشی نانولوله کربنی چند جداره
۲-۳-تحلیل ارتعاشات آزاد نانولوله کربنی تک جداره.
۲-۴- تحلیل ارتعاشات آزاد نانولوله کربنی دو جداره
۲-۵- تحلیل ارتعاشات آزاد نانولوله کربنی در حالت کلی.
۳-فصل سوم:بررسی و مقایسه نتایج
۳-۱-مقدمه
۳-۲-بررسی پاسخ فرکانسی بر حسب دامنه ارتعاش غیر خطی.
۳-۲-۱-پاسخ فرکانسی نانولوله کربنی تک جداره.
۳-۲-۲-پاسخ فرکانسی نانولوله دو جداره
۳-۳-مقایسه پاسخ های بدست امده از روش های معدل گیری و بالانس هارمونیک
 مراجع

 
۱-۱-چکیده
بررسی وتحلیل ارتعاشات آزاد و اجباری نانولوله کربنی چند جداره مستقر در یک محیط الاستیک به منظور دستیابی به درک ریاضی روشن از رفتار جداره های مختلف نانولوله تحت تاثیر نیروهای وان در والسی و ماده واسطه الاستیک یکی از مقوله های بسیار مهم در بررسی رفتار نانولوله کربنی جند جداره است.
تحلیل ارتعاشات خطی نانو لوله کربنی تحت مدل های تیر اویلر-برنولی و نیز مدل تیر تیموشنکو از موارد پر دامنه در مقالات سالهای اخیر بوده است،اما تحلیل ارتعاشات آزاد با در نظر گرفتن غیر خطی بودن هندسی نانولوله تاکنون یک بار در سال ۲۰۰۶ به منظور دستیابی به منحنی های جواب فرکانسی  بر حسب دامنه ارتعاش نانولوله صورت گرفته است[۱۴].این تحلیل بر اساس مدل تیر اویلر-برنولی مرکب و با بهره گرفتن از روش عددی”بالانس هارمونیک” انجام شده است.در تحلیل پیش رو سعی بر آن است که ابتدا به آنالیز ارتعاشات آزاد غیر خطی بر اساس مدل تیر اویلر-برنولی با بهره گرفتن از روش تحلیلی معدل گیری به منظور دستیابی به روابط فرکانس غیر خطی با دامنه پرداخته شود و سپس د رپایان با مقایسه نتایج ناشی از روش معدل گیری با نتایج روش هارمونیک بالانس به بررسی میزان دقت روش مورد استفاده می پردازیم.
۱-۲-مقدمه‌ای بر نانو فناوری
فناوری نانو از نظر لغوی به معنای هرگونه فناوری‌ای است که در مقیاس نانو قابل اجرا بوده و برای رفع نیازهای جهان واقعی به کار رود. این فناوری در برگیرنده تولید و کاربرد سیستم های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی- در محدوده وسیعی از اندازه‌ اتمهای جداگانه یا مولکولها گرفته تا ابعاد زیر مولکولی- و همچنین ترکیب سازه‌های ساده و تولید سازه‌های پیچیده‌تر می‌باشد.

 

 

نخستین بار در ۲۹ دسامبر سال ۱۹۵۹ ریچارد فینمن^۱ برنده جایزه نوبل در نطق مشهورش تحت عنوان “آن پائین فضای بسیاری وجود دارد” در موسسه فناوری کالیفرنیا^۲ در نشستسالانه انجمن فیزیک آمریکا در مورد این انقلاب و فناوری نوین سخنرانی کرد. وی سالها پیش از اینکه میکروچیپها اختراع شوند به تشریح فناوریی پرداخت که در آن می‌توان اجزایی با ابعاد مینیاتوری بسیار کوچک ایجاد کرد. او با این ایده که می‌توان در ابعاد بسیار کوچک هم سازه‌هایی را به صورت اتم به اتم و یا مولکول به مولکول ساخت. تحقیقات و اکتشافاتی که در زمینه تولید نانو ذرات از دهه هشتاد میلادی به بعد انجام شده، ادعاهای وی را تایید می‌کند[۱].
یک سال بعد در سال ۱۹۶۰ ‏ راجر بیکن^۱ به تشریح خصوصیات نانو لوله پرداخت. تا اینکه در سال ۱۹۸۵ ریچارد اسمالی^۲ ساختار باکی بال را به کمک لیزر ساخت. یادآوری می‌شود که کربن خالص در ساختارهای گوناگونی ظاهر می‌شود که عبارتند از: ساختار الماس‌گونه^۳، به صورت صفحه‌ای از اتمهای کربن با فواصل معین^۴ ، به صورت کروی^۵ (با‏کی بال یا ساختار C₆₀ ) ، ‏به صورت نانو لوله تک جداره^۶ یا چند جداره^۷، و به صورت رشته‌ای و دسته‌ای از نانو لوله‌ها در ‏کنار هم^۸ [۱,۲] .
‏در سال ۱۹۹۰ ‏در موسسه‌ی تحقیقاتی ماکس پلانک به وسیله تخلیه قوس الکتریکی، باکی بال ساخته شد و سرانجام در سال ۱۹۹۱ ‏سومیا ایجیما^۹ در موسسه NEC نانو لوله چند جداره را کشف کرد و آغازگر انقلاب فناوری نانو شد. ساخت نانو لوله‌های تک جداره مشکلتر از چند جداره است به همین دلیل این مساله از زمان کشف و تولید نانو لوله‌های چند جداره دو سال طول کشید تا اینکه در سال ۱۹۹۳ با همکاری دو موسسه IBM و NEC نانو لوله تک جداره ساخته شد.
خصوصیات الکتریکی، مکانیکی، نوری، مغناطیسی، شیمیایی، کاتالیستی و بیولوژیکی هر یک، از نقاط قابل تأمل در این فناوری نوین است .
‏در بسیاری از موارد مایل هستیم رفتار مواد را در مقیاس نانو پیش بینی کنیم اما در این مسیر مشکلاتی وجود دارد. یکی از مشکلات تغییر خواص فیزیکی و در نتیجه تغییر قوانین فیزیکی است، چرا که در مقیاس اتمی کاربرد قوانین فیزیکی نیوتونی نتایج دقیقی را به دست نمی دهد و بایستی از قوانین فیزیک مولکولی یا فیزیک کوانتومی برای توجیه پدیده‌هایی که در این مقیاس روی می دهد استفاده کرد. به علاوه در این مقیاس دیگر نمی‌توان مواد و ساختار آنان را پیوسته فرض کرد. از آنجایی که فرمولها و روابط فیزیک مولکولی بسیار پیچیده‌اند و علاوه بر آن زمان محاسبه بسیاری طلب می‌کنند و به اصطلاح گران تمام می شوند، در سالهای اخیر روند حرکت به سمت استفاده از روابط موجود در مهندسی برای بررسی رفتار نانو سازه‌ها با در نظر گرفتن این نکته است که این روابط از نظر کیفی در بسیاری موارد مسیر فرآیند را به خوبی توصیف می کنند؟ اما با توجه به اینکه دقت استفاده از این روابط به اندازه دقت قوانین دقیق فیزیک مولکولی برای توجیه پدیده‌ها و محاسبه کمی متغیرها نیست مسلماً خطاهایی وجود دارد که ممکن است حتی صحت نتایج را زیر سوال ببرند، اما برای حل این مساله می‌توان در برخی موارد روابط موجود را تصحیح کرد تا به واقعیت نزدیکتر باشند. البته حتی در مورد دقت کاربرد قوانین فیزیک مولکولی- که هر یک توصیف ریاضی مدل فیزیکی برای توجیه رفتار ذرات در مقیاس بسیار ریز است- تا زمانی که آزمایشهای عملی و دقیق انجام نشوند نمی‌توان اظهار نظر کرد.
‏مساله دیگری که وجود دارد این است که ما در علوم مهندسی کنونی در بسیاری از موارد به تفکیک پدیده‌ها ‏پرداخته و جداگانه پیرامون هر یک به بحث می پردازیم و برای ساده‌سازی روابط در بسیاری از موارد از اثر متغیرها و پدیده‌هایی که به گمان ما تأثیر چندانی بر روی پدیده مورد نظر ندارند چشم می پوشیم، در حالیکه این جداسازی در مقیاس نانو چندان امکان پذیر و درست نیست چرا که نتایج را به کلی تغییر می‌دهد به عبارت دقیقتر در این مقیاس بسیار ریز، غالباً خصوصیات مختلف روی هم تاثیر می‌گذارند و همین مساله ضرورت ایجاد دانشهای جدید، روابط دقیقتر و مدلسازی هوشمندانه‌تر از فرآیندهای مورد نظر را ایجاب می کند.
با توجه به مطالبی که تاکنون بیان شد، در اینجا لزوم ارتباط میان مقیاسهای نانو تا میکرو و همچنین میکرو تا ماکرو مطرح می شود. همچنین لزوم ساخت دستگاه های منحصر بفردی برای اندازه‌گیری نیروهایی در اندازه پیکونیوتن و دیدن و محاسبه روی موادی به ابعاد نانومتر به خوبی احساس می‌شود. در ادامه به شرح مختصری از روش های تولید و کاربردهای نانو پرداخته خواهد شد.
۱-۳- ‏دسته بندی و روش های معمول تولید نانو مواد
‏از زمان کشف نانو لوله‌های کربنی در سال ۱۹۹۱ ‏پیشرفت زیادی در جهت تولید و کاربرد این مواد حاصل شده که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

 

 

 

• ‏ مواد
• ‏جدا سازی شیمیایی و بیولوژیکی، خالص سازی مواد و ‏کاتالسیت‌ها
• ذخیره سازهای انرژی نظیر ذخیره سازهای هیدروژن، پیلهای ‏سوختی و باتریهای لیتیومی
• مواد کامپوزیتی جهت پوشش دادن، پرکردن و نیز به عنوان ‏مواد تشکیل دهنده سازه ها

پایان نامه دکتری: اثر ناهمگونی‌های افقی و قائم بر روی انتشار امواج آکوستیک در دریای عمان

استادان راهنما:

 

مسعود صدری نسب

 

عباسعلی علی اکبری بیدختی

 

استادان مشاور:

 

وحید چگینی

 

مهدی محمد مهدی زاده

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده:

 

دریا محیطی پویا و دائما” در حال تغییر است هر کدام از پدیده های دریایی دارای خصوصیات منحصر به فردیدارند. جریان‌ها، امواج داخلی و تلاطم‌ها کوچک مقیاس، لایه بندی افقی و نیز پدیده های دیگر همچون جریان نفوذی، بر تغییرات افقی و قائم سرعت صوت اثر دارند. در این مطالعه در ابتدا بانک اطلاعات پارامترهای هیدروفیزیکی اندازه ­گیری شده و رسوبات دریای عمان در محیط GIS گردآوری گردیده و تغییرات فصلی این داده‌هابه صورت سه بعدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با بهره گرفتن از داده­های اندازه ­گیری شده، کانال‌های صوتی عمیق در دریای عمان شناسایی می‌شود.نتایج نشان می‌دهد، که اکثر این کانال‌ها در اعماق بین ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ متری در سواحل جنوبی دریای عمان قرار دارند. با بررسی تغییرات سه بعدی و نیم‌رخ‌های افقی دریای عمان، مشخصمی‌شود که جریان خروجی از خلیج فارس به دریای عمان باعث ایجاد ناهمگونی افقی در محیطخواهد شد.این پدیده باعث وارونگی نمایه­های قائم دما و شوری می‌شود، و در نتیجه باعث وارونگی نیمرخ سرعت صوت خواهد شد. در این تحقیق، برای بررسی اثر ناهمگونی افقی بر روینحوۀ انتشار صوت از روش تئوری پرتو (در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد) استفاده می‌شود. همچنینهمانندسازی جریان نفوذی در آزمایشگاه و اثر آن بر روی افت و خیزهای سیگنال آکوستیکی در دو فرکانس kHz50 و kHz120 مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ضمن از روش تئوری پرتو برای بررسی اثر ناهمگونی‌های قائم بر روی انتشار صوت ناشی از پدیده تغییرات ریز مقیاس استفاده شده است.این مطالعه نشان می­دهد که جریان نفوذی و ساختار ریز قائم سرعت صوت باعث تغییرات در شکل، دامنه، تا خیر زمانی، فشار آکوستیکی و افت و خیزهای سیگنال خواهد شد. به طور مثال، وجود ساختار ریز قائم باعث پخش انرژی صوتی و کاهش مکان‌های تاریک می‌شود. در ضمن در این مطالعه با بهره گرفتن از روش عددی کواردیچر، معادله موج آکوستیکی حل گردید. و برای صحت سنجی مدل از دو مثال معتبر در پیشینه تحقیق استفاده شد و نتایج بدست آمده تطابق بسیار خوبی با این دو مثال را نشان می‌دهد.

 

فصل اول: مقدمه و کلیات

 

۱-۱- مقدمه

 

      فناوری ارسال سیگنال صوتی از میان لایه های مختلف آب در سیستم‌های مخابرات زیر آب کاربرد فراوانی دارد. سیگنال‌های آکوستیکی هنگامی که از میان لایه های آب عبور کنند، در زمان‌های مختلف، دچار تغییراتی بر روی شکل و فاز می‌شوند. اقیانوس محیط پویا و دائما” در حال تغییر است و هر کدام از پدیده­های اقیانوسی دارای خصوصیات منحصر به فردی می­باشند. به طور مثال  پدیده­های همچون جریانات، امواج داخلی و تلاطم‌های کوچک مقیاس، لایه بندی افقی، جریانات نفوذی و افت و خیزهای دما و شوری در راستای قائم باعث ایجاد تغییرات بر روی سیگنال آکوستیکی می‌شوند. هر کدام از این پدیده ­ها باعث ایجاد اکو بر روی سیگنال خروجی می­شوند. تنها خصوصیت فیزیکی اقیانوس که بر انتشار امواج آکوستیکی تأثیر می­گذارد، سرعت صوت می­باشد که دارای مقدار عمومی m/s 1500 در اقیانوس­های استوایی و معتدل است (تغییرات چگالی نیز بر انتشار این امواج مؤثر هستند، اما این تغییرات روی تمام ستون آب اقیانوسی قابل چشم پوشی هستند، ولی در لایه­های رسوبی در کف اقیانوس به عنوان فاکتور مهم در محاسبات  در نظر گرفته می‌شود). سرعت صوت در اقیانوس تابعی از سه متغیر است: دما، شوری و فشار (یا عمق). این تابع، تابعی افزایشی از هر سه متغیر است. عبارتی ساده و تجربی برای سرعت صوت (m/s) برگرفته از مطالعه Mackenzie (1981) به صورت ذیل ارائه شده است.

 

 

که c سرعت صوت بر حسب  و  عمق بر حسب متر و  شوری بر حسب واحد در هزار (PPT) در محدوده ،  T دما بر حسب درجه سلسیوس می‌باشد. یک بررسی معمولی، نشان می‌دهد سرعت صوت حدود m/s 4 به ازای یک درجه تغییر دما، m/s 5/1 به ازای افزایش صد متر عمق  و m/s 1 برای افزایش PPT1 افزایش می­یابد.

 

۲-۱- هدف تحقیق

 

به طور کلی، ناهمگونی‌های افقی به دلیل جریانات، پدی‌ها[۱] و جبهه‌ها به وجود می‌آیند، همچنین ناهمگونی‌های قائم به دلیل ساختار تغییرات ریز قائم دما و یا شوری ایجاد می‌شوند. در دریای عمان یکی از پدیده­های که در مطالعات قبلی به آن اشاره شده است، جریان آب شوری و گرمی است که از خلیج فارس به دریای عمان سرریز می­شود. مطالعات زیادی در زمینه مشخصات این جریان انجام شده است. ورود این جریان نفوذی به دریای عمان باعث ایجاد وارونگی در دما و شوری در اعماق بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ متری می‌شود و هر چه این جریان به اقیانوس هند نزدیک‌تر می‌شود از ضخامت آن کاسته می­شود. این جریان نفوذی باعث ایجاد وارونگی در ساختار قائم سرعت صوت می‌شود. برای بررسی اثر این جریان بر روی انتشار صوت در برخی از مکان‌های ایجاد وارونگی، شبیه سازی انتشار صوت  در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به مشکلات و محدودیت‌های آزمایش‌های آکوستیکی در مسیر جریان برون ریز خلیج فارس در محیط واقعی، سعی شده است با بهره گیری از یک مدل آزمایشگاهی، جریان برون ریز خلیج فارس را شبیه سازی نموده، و اثر این جریان را بر روی افت و خیزهای سیگنال آکوستیکی بررسی گردد.

 

۱-۲-۱- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

مدل‌سازی دقیق انتشار امواج صوتی، و بررسی اثرات محیطی، اولین قدم در طراحی و ساخت سیستم‌های پیشرفته صنعتی و نظامی دریایی (زیر آبی) و برآورد کار­آیی تجهیزات به کار گرفته شده در محیط زیردریا می‌باشد. تجهیزاتی که بر مبنای امواج صوتی کار می‌کنند در زمینه‌های مخابرات زیردریا، تعیین موقعیت و کشف هدف‌های ناشناخته زیر دریا، کشتی‌رانی، ناوبری و هدایت زیردریایی، کنترل، مراقبت و دفاع ضد زیردریایی، زمین‌شناسی، آشکارسازی زیردریایی، صیادی پیشرفته، اقیانوس نگاری، نقشه برداری و تصویربرداری بستر دریا، و اکتشاف و استخراج منابع نفت و گاز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه ابزار مدل‌سازی و شبیه‌سازی، مهمترین وسیله‌ای است که استفاده کنندگان، طراحان سیستم و پژوهشگران می‌توانند توسط آن، پارامترهای طراحی سیستم‌های مورد نظر را در شرایط محیطی مختلف بررسی نمایند. ضمن اینکه، این کار (در مقایسه با انجام آزمایش‌های تجربی در دریا) هزینه بسیار کمتر و بازدهی بیشتری دارد.

 

۲-۲-۱- سوالات اساسی تحقیق

 

سئوالات اساسی  این تحقیق شامل موارد ذیل است:

 

۱- آیا ناهمگونی قائم محیط ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت تاثیر دارند و چنانچه اثر دارند در چه فرکانس هایی بر روی انتشار صوت تاثیر می گذارند؟

 

۲- آیا شار خروجی از خلیج فارس به دریای عمان (ناهمگونی افقی) باعث تغییر شکل  و شیفت زمانی سیگنالهای آکوستیکی خواهد شد؟

 

۳- آیا می توان در مدلسازی انتشار سرعت صوت فقط تغییرات قائم یک نیمرخ سرعت در نظر گرفت (مستقل از برد) و یا بایستی چند نیمرخ قائم در نظر گرفته شود؟ 

 

۴- آیا تغییرات فصلی بر روی افت و خیزهای سیگنال آکوستیکی  اثر دارد؟

 

۳-۲-۱- نوآوری ها

 

۱- تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر جریان نفوذی (جریان خروجی خلیج فارس به دریای عمان) بر روی انتشار صوت در داخل کشور انجام نشده است. 

 

۲- در دنیا تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر پراکندگی به واسطۀ جریان نفوذی در آزمایشگاه انجام نشده است. 

 

۳- مطالعه اثر ناهمگونی های قائم ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت 

 

۴- شناسایی کانالهای صوتی عمیق و نیز کانال های سطحی به واسطۀ نفوذ جریان  ترموهالاین در دریای عمان

 

۳-۱- نحوه انتشار صوت

 

یکی از پارامترهای موثر در انتشار صوت،  تغییرات نیمرخ سرعت صوت می‌باشد. بر اساس تئوری پرتو چنانچه گرادیان سرعت صوت منفی باشد، پرتوها به سمتی که سرعت صوت کاهش می‌یابد، خم می‌شوند. ولی چنانچه گرادیان سرعت صوت مثبت باشد، پرتوها به سمت بالا خم می‌شوند. در نواحی که امواج صوتی در آن نفوذ نمی‌کنند، ناحیه تاریک[۱] می‌گویند. در ضمن مشابه این موضوع در هوا نیز وجود دارد. یعنی وقتی دمای نزدیک زمین سرد باشد امواج صوتی به پایین خم می‌شوند و بالعکس اگر هوا در ارتفاعات سردتر باشد امواج صوتی به بالا منحرف می‌شوند (شکل ۱-۱).

 

۴-۱- کانال صوتی عمیق

 

نیمرخ قائم سرعت صوت در آب عمیق در شکل (۱-۲a) نمایش داده شده است. در این شکل  عمقی است که کمینه سرعت در آن رخ می­دهد. این عمق، محور کانال صوتی زیر آبی است. بالای این محور، سرعت صوت عمدتا” به دلیل افزایش، دما زیاد می‌شود و در زیر این محور به دلیل فشار هیدروستاتیکی زیاد می­شود. اگر چشمه صوت روی محور کانال یا نزدیک آن قرار بگیرد، برخی بخش­های انرژی صوتی در کانال به دام انداخته می­شوند و داخل آن منتشر می­شود، بدون اینکه به سطح و یا بستر برخورد کند. شکل (۱-۲b) شماتیکی از کانال صوتی عمیق را نشان می‌دهد. این شکل نمونه­ای از انتشار صوت در کانال است.

 

این نوع موجبر بین عمق­های  مشاهده می­شود. عمق محور کانال معمولا” ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ متر است. در مناطق استوایی این عمق به ۲۰۰۰ متر و در عرض­های بالاتر به نزدیک سطح منتقل می­شود. بیشترین مسافت طی شده در کانال‌های صوتی عمدتا” توسط جذب آب دریا محدود می­شود. انتشار صوت با فرکانس پایین به دلیل جذب پایین در این کانال، می ­تواند تا صدها و بلکه هزارها کیلومتر منتشر شود (Etter, 2003).

 

۵-۱- رفتار موج آکوستیکی در لایه‌ها

 

۱-۵-۱- انعکاس

 

انتشار صوت در سطح دریا، کف دریا، اشیاء غرق شده و تغییرات خصوصیات فیزیکی باعث می‌شوند، که سیگنال‌های اضافی با طول پالس‌های متفاوت در گیرنده مشاهده گردد. همان طوری که در شکل (۱-۳) مشاهده می­شود همیشه اولین سیگنال مربوط به سیگنال مستقیمی است که به گیرنده می‌رسد (مسیر یک)، سیگنال بعدی که کمی دیرتر از سیگنال مستقیم می‌رسد، به خاطر انعکاس از بستر است(مسیر دوم)، و مسیر سوم که دیرتر از سیگنال بستر می‌رسد، به دلیل بازتاب از سطح می‌باشد. به دلیل اینکه هر کدام دارای مسافت‌های متفاوتی می‌باشند، بنابراین گیرنده در زمان‌های متفاوتی پالس‌ها را دریافت می کند، و نیز به علت جذب،گسترش هندسی، تفاوت در زمان رسیدن، میزان بازتاب از سطوح مختلف پالس‌های دریافتی شبیه همدیگر نمی‌باشند(Bradley and Stern 2008).

 

۲-۵-۱- شکست(انکسار)

 

چنانچه سیگنال‌ها در محیطی که سرعت صوت تغییر نکند حرکت کنند، سیگنال در یک مسیر مستقیم حرکت می‌کند ولی هنگامی که محیط ناهمگن باشد، به دلیل وجود تغییرات عمق، دما و شوری مسیر انتشار در یک مسیر منحنی شکل حرکت می‌کند (شکل ۱-۴)؛ بنابراین پالس‌های متفاوتی در سیگنال مشاهده می‌شود. در این مثال فرض می‌شود که سرعت صوت با عمق افزایش یابد هنگامی که این نوع نیمرخ ایجاد شود پرتوهای صوتی به طرف بالا خم می‌شوند اما پرتوها در ناحیه­ای که سرعت صوت سریع‌تر از مسیر سرعت مسیر مستقیم می‌باشند، حرکت می‌کنند. بنابراین، این سیگنال قبل از سیگنال مستقیم شنیده خواهد شد. همان طوری که در شکل (۱-۴) ملاحظه می‌کنید. اما به دلیل اتلاف صوت (بستگی به طول مسیر دارد)، طول مسیر منحنی شکل بیشتر از مسیر مستقیم است، بنابراین، این پرتو اتلاف بیشتری دارد در نتیجه این سیگنال در اسیلوسکوپ در ابتدا ولی با دامنه کمتری مشاهده می‌شود.

 

۳-۵-۱- پراکندگی

 

همان طوری که در شکل (a1-5) مشاهده می‌کنید، چنانچه مرز اقیانوس صاف نباشند و دارای ناهمواری‌های باشد پیچیدگی‌های اضافی در شکل سیگنال اضافه خواهد شد. در این وضعیت، پراکندگی، باعث ایجاد مسیرهای چندگانه با اختلاف کوچک در زمان و دامنه در گیرنده خواهد شد. پراکندگی به واسطه سطح دریا و حرکت امواج از پدیده های دیگر موجود در دریا، باعث ایجاد پیچیدگی بیشتری در سیگنال دریافتی خواهد شد (شکل b1-5).

 

۶-۱- جذب صوت و پراکندگی آن در دریا

 

انرژی آکوستیکی یک موج صوتی که در اقیانوس منتشر می‌شود تا حدی جذب می‌شود، یعنی انرژی به گرما تبدیل شده و تلف می‌شود که ناشی از پراکندگی توسط ناهمگنی‌های موجود در دریا است. معمولا” تمایز بین جذب و پراکندگی در اقیانوس امکان پذیر نیست. هر پدیده­ای در محیط دریا ممکن است در تضعیف صوت مشارکت داشته باشد(Kalangi Pullarao Prasanth,2005).

 

ضریب استهلاک انرژی موج صوتی با فرمول تورپ در حوزه فرکانس معتبر است. برای محدوده فرکانس های متفاوت روابط مختلفی نیز ارائه شده است که در شکل (۱-۶) نشان داده شده و عبارت است از:

 

الف- رابطه Thorp: در حوزه فرکانس معتبر است و در شکل۱-۶ مشاهده می‌شود.

 

که f فرکانس بر حسب kHz  است.

 

[۱] shadow zone

دانلود پایان نامه : بررسی روش­های مختلف استخراج حلالی (اتانول، آب، اتانول-آب) عصاره گیاه هلپه بر پایداری روغن کانولا در طی …

 بررسی روش­های مختلف استخراج حلالی (اتانول، آب، اتانول-آب) عصاره گیاه هلپه بر پایداری روغن کانولا در طی انبارداری

 

 استاد راهنما:

 

رضا فرهمندفر

 

بهمن ۹۳

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه

 

فصل اول ۱۵

 

کلیات تحقیق ۱۵

 

۱-۱- مقدمه: ۱۵

 

۱-۲- گیاه هلپه: ۱۶

 

۱-۲-۱- ترکیبات گیاه هلپه:. ۱۷

 

۱-۲-۲- کاربرد گیاه:. ۱۷

 

۱-۲-۳- خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره:. ۱۸

 

۱-۳- دانه های روغنی: ۱۸

 

۱-۴- روغن کانولا: ۱۸

 

۱-۴-۱- گیاه شناسی دانه روغنی کانولا:. ۱۸

 

۱-۴-۲- تاریخچه کشت کانولا:. ۱۹

 

۱-۴-۳- ترکیب روغن کانولا:. ۲۰

 

۱-۴-۴- مکانیسم آنتی اکسیدانی روغن کانولا:. ۲۰

 

۱-۵- فرایند اکسیداسیون: ۲۱

 

۱-۶- روش های جلوگیری از اکسیداسیون: ۲۱

 

۱-۷- مکانیسم آنتیاکسیدانها: ۲۲

 

۱-۸- انواع آنتیاکسیدانها: ۲۲

 

۱-۹- اکسیداسیون چربی ها و روغن ها: ۲۲

 

۱-۹-۱-انواع اکسیداسیون:. ۲۳

 

۱-۹-۲- آنتی اکسیدان ها :. ۲۴

 

۱-۹-۳-  مکانیسم آنتی اکسیدانی:. ۲۴

 

۱-۹-۳-آنتی اکسیدان های طبیعی:. ۲۵

 

۱-۹-۴آنتی اکسیدان های سنتیک :. ۲۵

 

۱-۱۰- ترکیبات فنلی در گیاهان ۲۵

 

۱-۱۱- روش های ارزیابی اکسیداسیون روغن ۲۶

 

۱-۱۱-۱ عدد پراکسید. ۲۶

 

۱-۱۱-۲ میزان ترکیبات قطبی. ۲۷

 

۱-۱۱-۳ عدد کربونیل. ۲۷

 

۱-۱۱-۴ عدد یدی. ۲۷

 

۱-۱۱-۵ عدد اسیدی. ۲۷

 

۱-۱۱-۶ شاخص پایداری اکسایشی. ۲۸

 

۱-۱۱-۷ عدد کنژوکه. ۲۸

 

فصل دوم ۲۹

 

مروری بر تحقیقات انجام شده ۲۹

 

فصل سوم ۴۸

 

مواد و روشها ۴۸

 

۴۸

 

۳-۲- لوازم آزمایشگاهی ۴۸

 

۳-۳- تهیه و آماده کردن پودر گیاه هلپه ۴۹

 

۳-۴- استخراج عصاره (عصاره گیری بوسیله شیکر(ماسراسیون)) ۴۹

 

۳-۵- آماده سازی نمونه های روغن ۵۰

 

۳-۶- اندازه گیری ترکیبات فنولی ۵۰

 

۳-۶-۱- رسم منحنی استاندارد و معادله خط رابطه جذب و غلظت اسید گالیک (منحنی کالیبراسیون). ۵۰

 

۳-۶-۲- اندازهگیری ترکیبات فنولی روغن کانولای بدون آنتیاکسیدان سنتزی. ۵۱

 

۳-۶-۳- اندازه گیری ترکیبات فنولیک عصاره گیاه هلپه. ۵۲

 

۳-۷- اندازهگیری ترکیبات توکوفرولی ۵۲

 

۳-۷-۱- ترسیم منحنی کالیبراسیون. ۵۲

 

۳-۷-۲- اندازهگیری ترکیبات توکوفرولی نمونه روغن بدون آنتیاکسیدان. ۵۳

 

۳-۷-۳- اندازهگیری ترکیبات توکوفرولی عصاره گیاه هلپه. ۵۴

 

۳-۸- بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره با آزمون حذف رادیکال های آزاد DPPH    ۵۴

 

۳-۹- آزمون پایداری روغن در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد   ۵۵

 

۳-۹-۲- اندیس اسیدی. ۵۶

 

۳-۹-۳- شاخص پایداری اکسایشی (OSI). 56

 

۳-۹-۴- اندازگیری عدد پراکسید (PV). 56

 

۳-۹-۵- اندازگیری عدد کربونیل. ۵۸

 

۳-۹-۷- اندازگیری مقدار کل ترکیبات قطبی. ۵۹

 

۳-۹-۷-۱- آماده سازی سیلیکاژل. ۵۹

 

۳-۹-۷-۲- پر کردن ستون کروماتو گرافی. ۵۹

 

۳-۹-۷-۳- تهیه و آماده سازی نمونه وحلال جداسازی. ۵۹

 

۳-۹-۸- اندازهگیری عدد دیان مزدوج (کنژوگه). ۶۰

 

۳-۹-۹- اندازگیری عدد یدی. ۶۰

 

۳-۱۰- تجزیه و تحلیل آماری ۶۰

 

فصل چهارم ۶۱

 

تجزیه و تحلیل داده ها ۶۱

 

۴-۱- محتوای ترکیبات فنولیک ۶۱

 

۴-۲- مقدار ترکیبات توکوفرولی ۶۲

 

۴-۳- اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی، طبق آزمون درصد مهار رادیکال آزاد DPPH    ۶۳

 

۴-۴- بررسی خاصیت آنتیاکسیدانی عصارههای گیاه هلپه با غلظت ppm 200 در روغن کانولا   ۶۴

 

۴-۴-۱- تغییرات عدد پراکسید در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۶۴

 

۴-۴-۲- تغییرات عدد اسیدی در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۶۵

 

۴-۴-۳- تغییرات عدد یدی در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۶۷

 

۴-۴-۴- تغییرات عدد کنژوگه در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۶۸

 

۴-۴-۵- تغییرات عدد کربونیل در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۶۹

 

۴-۴-۶- تغییرات شاخص پایداری اکسایشی در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۷۰

 

۴-۴-۷- تغییرات مقدار فنول در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد  ۷۱

 

۴-۴-۸- تغییرات مقادیر کل ترکیبات قطبی در طی ۶۰ روز نگهداری در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد. ۷۲

 

فصل پنجم ۷۴

 

بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات ۷۴

 

۵-۱- شاخص کیفی روغن اولیه ۷۴

 

۵-۲- اندازه گیری محتوای ترکیبات فنولیک ۷۵

 

۵-۳- ترکیبات توکوفرولی ۷۶

 

۵-۴- بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی با آزمون درصد مهار رادیکال آزاد  DPPH 77

 

۵-۵- آزمونهای پایداری روغن کانولا در طی ۶۰ روز انبارمانی ۷۸

 

۵-۵-۱- عدد پراکسید. ۷۸

 

۵-۵-۲- تغییرات عدد اسیدی. ۷۹

 

۵-۵-۳- تغییرات عدد یدی. ۸۰

 

۵-۵-۴- تغییرات عدد کنژوگه. ۸۱

 

۵-۵-۵- تغییرات عدد کربونیل. ۸۱

 

۵-۵-۶- شاخص پایداری اکسایشی. ۸۲

 

۵-۵-۷- تغییرات ترکیبات فنولی. ۸۳

 

۵-۵-۸- مقادیر کل ترکیبات قطبی. ۸۳

 

نتیجه گیری کلی: ۸۴

 

پیشنهادات: ۸۷

 

منابع ۸۸

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه

 

جدول ۴-۱: میانگین مقدار فنول کل عصارهها با روش های مختلف عصاره گیری ۶۰

 

جدول ۴-۲: میانگین مقدار توکوفرول عصاره با روش های مختلف عصاره گیری ۶۱

 

جدول ۴-۳: میانگین درصد مهار رادیکال آزاد DPPH 62

 

جدول۴-۴: میانگین تغییرات عدد پراکسید در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۶۴

 

جدول۴-۵: میانگین تغییرات عدد اسیدی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۶۵

 

جدول۴-۶: میانگین تغییرات عدد یدی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری   ۶۶

 

جدول۴-۷: میانگین تغییرات عدد کنژوگه در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۶۷

 

جدول۴-۸: میانگین تغییرات عدد کربونیل در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۶۸

 

جدول۴-۹: میانگین تغییرات شاخص پایداری اکسایشی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۶۹

 

جدول۴-۱۰: میانگین تغییرات مقدار فنول در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۷۰

 

جدول۴-۱۱: میانگین تغییرات ترکیبات قطبی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری ۷۲

 

جدول ۵-۱: ساختار اسید چرب روغن کانولای فاقد آنتی اکسیدان (صالحی و همکاران، ۱۳۹۳)   ۷۳

 

جدول ۵-۲: خصوصیات شیمیایی روغن کانولای فاقد آنتی اکسیدان (صالحی و همکاران، ۱۳۹۳)   ۷۴

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه

 

شکل ۳- ۱- دستگاه شیکر ۴۷

 

شکل۳-۲- منحنی استاندارد غلظت اسید گالیک در برابر میزان جذب خوانده شده درطول موج ٧۶۵ نانومتر ۴۹

 

شکل ۳-۳- منحنی کالیبراسیون میزان آلفا- توکوفرول در برابر میزان جذب خوانده شده در طول موج ۵۲۰ نانومتر ۵۱

 

شکل ۳-۴- دستگاه اسپکتروفتومتر ۵۳

 

شکل۳-۵- منحنی کالیبراسیون غلظت آهن ш در برابر جذب خوانده شده درطول موج ۵۰۰ نانومتر   ۵۵

 

شکل ۴-۱: مقایسه میانگین مقدار ترکیبات فنولیک ۶۰

 

شکل ۴-۲: مقایسه میانگین مقدار ترکیبات توکوفرولی ۶۱

 

شکل ۴-۳: مقایسه میانگین درصد مهار رادیکال آزاد DPPH در غلظت ppm 200. 62

 

شکل ۴-۴: مقایسه میانگین تغییرات عدد پراکسید عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۶۳

 

شکل ۴-۵: مقایسه میانگین تغییرات عدد اسیدی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۶۴

 

شکل ۴-۶: مقایسه میانگین تغییرات عدد یدی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۶۵

 

شکل ۴-۷: مقایسه میانگین تغییرات عدد کنژوگه عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۶۷

 

شکل ۴-۸: مقایسه میانگین تغییرات عدد کربونیل عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۶۸

 

شکل ۴-۹: مقایسه میانگین شاخص پایداری اکسایشی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۶۹

 

شکل ۴-۱۰: مقایسه میانگین تغییرات مقدار فنول عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۷۰

 

شکل ۴-۱۱: مقایسه میانگین تغییرات ترکیبات قطبی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری ۷۱

 

چکیده

 

اکسیداسیون روغن­ها علاوه بر تغییر ویژگیهای روغن­ها، بر سلامت مصرف کنندگان تاثیر سوئی می­گذارد. یکی از مهمترین روشها، جهت جلوگیری از اکسیداسیون، استفاده از آنتی­اکسیدانها است. به دلیل اثرات مضر آنتی­اکسیدانهای سنتزی، در سال­های اخیر توجه زیادی به آنتی­اکسیدانهای طبیعی استخراج شده از گیاهان شده است. گیاهان منبع غنی از ترکیبات فنلی هستند که مهم ترین آنتی اکسیدان های طبیعی به شمار می آیند نیاز به آنتی اکسیدان های طبیعی در صنایع غذایی، آرایشی و دارویی باعث تحقیقات علمی گسترده ای در دهه های اخیر شده است. در این پژوهش اثر روش استخراج با سه نوع حلال (آب، اتانول و اتانول – آب ۵۰ درصد) بر خصوصیت آنتی اکسیدانی عصاره گیاه هلپه ارزیابی شد تا مناسبترین روش استخراج برای استفاده بهینه از این محصول جانبی، تعیین شود. در این روش استخراج با حلال، گیاه خورد شده با سه حلال فوق به نسبت (۱به ۱۰) مخلوط و در مدت زمان ۲۴ ساعت در دمای اتاق و بر روی شیکر با سرعت rpm 250 انجام شد. اندازه گیری فنل تام عصاره ها با بهره گرفتن از روش فولین سیوکالتیو و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با بهره گرفتن از روش حذف رادیکال های آزاد DPPH اندازه گیری گردید. در ادامه سه نوع عصاره بدست آمده را با غلظت ppm 200 جهت پایدارسازی روغن کانولا در طی انبارمانی به آن اضافه شد و با آنتی اکسیدان BHA و نمونه شاهد در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد در فواصل زمانی ۱۵ روزه و به مدت ۶۰ روز با ۸ شاخص پایداری اکسیداتیو از جمله OSI، عدد پراکسید، عدد کربنیل، عدد کونژوگه، ترکیبات فنولی، ترکیبات قطبی، اندیس اسیدی و اندیس یدی مقایسه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین میزان فنول (ppm 03/232/61) بدست آمده مربوط به عصاره­ی (اتانول- آب) می­باشد که بر مبنای اسید گالیک بیان می­شود همچنین بیشترین میزان توکوفرول (ppm 87/258/95)، مربوط به عصاره­ی (اتانول- آب) می­باشد ولی مقدار آن از لحاظ آماری با سایر نمونه ها اختلاف معنی دار نداشت. همچنین بیشترین درصد مهار در آزمون حذف رادیکال­های آزاد (۹۵/۱±۴۹/۵۱) مربوط به عصاره هیدروالکلی (اتانول- آب) ماسراسیون در غلظت ppm 200 میباشد. همچنین در همه آزمون­های پایدارسازی روغن کانولا بجز آزمون اندیس یدی و ترکیبات فنولی، نمونه حاوی عصاره اتانول – آب عملکرد بهتری نسبت به سایر نمونه ها داشتند.

 

 

واژگان کلیدی: گیاه هلپه، ترکیبات فنول، توکوفرول، DPPH، پایداری اکسایشی، روغن کانولا.

 

 فصل اول

 

 کلیات تحقیق

 

۱-۱- مقدمه:

 

به دلیل وجود مقدار قابل توجهی از پیوندهای دوگانه در بسیاری از روغن ها، این مواد درمعرض اکسیداسیون و فساد قرار دارند. برخی از ترکیبات به وجود آمده در اثر اکسیداسیون برای سلامت انسان زیان آور می باشد . ترکیباتی مانند رادیکال های آزاد که این ترکیبات منجر به واکنش های نامطلوب شیمیایی و احتمالاً بیولوژیکی می شوند.  با توسعه علم بیوشیمی نقش موثر رادیکال های آزاد در خیلی از بیماری ها مشخص شده است و نقش رادیکال های آزاد و اکسیژن فعال در بیماری هایی مثل تصلب شرایین، سرطان و پیری زودرسمورد توجه است. یکی از راه های مهم مقابله با اکسیداسیون روغنها استفاده از آنتی اکسیدانها می باشد. آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که با جذب رادیکال آزاد و در نتیجه ممانعت از اکسیداسیون، ازفساد، تغییر رنگ و یا تند شدن چربی ها جلوگیری می کنند.به خصوص آنتی اکسیدان هایی که بنیان  حلقوی فنولی حاوی گروه OH را دارا می باشند، نقش مهمی در جلوگیری از اکسیداسیون چربی دارند. اما طبق پاره ای از بررسیهای انجام شده، استفاده از آنتی اکسیدانهای سنتزی ممکن است تحت شرایطی با خطرات سرطان زایی، جهش زایی و یا اثرات سوء دیگری برای انسان همراه باشد. استفاده از روغن­ها و چربی­های خوراکی به منظور پخت و آماده­سازی مواد غذایی به سرعت رو به افزایش استو مصرف زیاد روغن­ها و چربی­ها مستلزم حساسیت و کنترل بیشتر خواص کیفی آن­ها طی فرایندهای مربوطه و به تبع آن حفظ سلامت تغذیه­ای جامعه است (Kritchesky et al, 2010).

 

پایداری کم روغن های مایع در برابر عوامل فساد، همیشه به عنوان یک مشکل کیفی مطرح بوده و اکسایش عامل اصلی فساد چربی ها و روغن ها محسوب می شود. از طرف دیگر پایداری روغن ها به ترکیب اسیدهای چرب آنها به ویژه درصد اسید لینولنیک و اسید لینولئیک نیز بستگی دارد و تفاوت ساختاری اسیدهای چرب که از تفاوت در طول زنجیره، درجه غیر اشباعی و محل قرارگیری پیوندهای دوگانه وشکل فضایی ایزومرهای حاصل از آنها ناشی میگردد.ترکیبات حاصل از اکسیداسیون سبب تغییراتی در رنگ، بو، بافت و ویتامین های موجود ودر نهایت تغییر در کیفیت و کاهش ارزش تغذیه ای و نابودی ویتامین های A، D و E میگردند. رادیکال های آزاد حاصل از اکسیداسیون چربی ها، به بسیاری از مولکول های زیستی مانند لیپید ها، پروتئین ها حمله نموده و باعث آسیب آنها می شوند. شرایط اکسیداسیون از جمله دما، زمان و فشار اکسیژن نیز به تولید مواد فرار و ویژگی های حسی لیپیدهای اکسید شده تأثیر میگذارند.همانند واکنش های شیمیایی دیگر، سرعت  اکسیداسیون چربی ها با افزایش دما تسریع می شود. زیرا دما باعث افزایش سرعت تولید رادیکال های آزاد شده ونیز باعث تجزیه هیدروپراکسیدها به رادیکال های فوق العاده فعال هیدروکسی می شود و در ضمن باعث کاهش زمان لازم برای طی شدن مرحله اکسیداسیون کند می گردد. در دماهای پایین، اکسیداسیون اسیدهای چرب بیشتر مربوط به واکنش های تولید هیدروپراکسیدها است که در این حالت ترکیبات غیر اشباع کاهش نمی یابند. اما در انجام اکسیداسیون در شرایط دمایی بالا، میزان زیادی از پیوند های دوگانه اشباع می شوند به همین دلیل پایداری روغن در دماهای بالا در برابر اکسیداسیون اهمیت زیادی دارد (محمدی وهمکاران،۱۳۸۶).

 

 

۱-۲- گیاه هلپه:

 

گیاه هلپه با نام علمی L. Teucrium polium گیاهی است علفی جزء گیاهان خوشبو و معطر می باشد گیاهی است پایا با قسمتهای چوبی شده در پایین و بسیار منشعب به ارتفاع  cm40 برگهای کشیده و دندانه دار و تمام قسمتهای آن پوشیده از کرکهای بلند و سفید می باشد و بدین جهت نقره ای رنگ است. این گیاه معمولاً در نواحی بایر، سواحل سنگلاخی و ماسه زارهای نواحی مختلف اروپا، منطقه مدیترانه، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا منجمله ایران می روید. این گیاه در ایران در نواحی مختلف شمال، مغرب، جنوب و مرکز ایران، منطقه البرز و کوهستانهای نیمه خشک پراکندگی وسیعی دارد (تجدد و همکاران، ۱۳۹۲) و در نواحی کوهستانی البرز تا ارتفاعات m 1500 دیده می شود. برگ های این گیاه باریک، دراز و پوشیده از کرک های پنبه ای در هر دو سطح پهنک است. گل هایی به تفاوت رنگ های سفید، سفید مایل به زرد، یا زرد و حتی ارغوانی دارد. این حالت متغیر بودن نه تنها در رنگ گل بلکه در وضع ساقه گیاه که به صورت پرپشت و پرشاخه و یا به حالت خوابیده درمی آید نیز دیده می شود. زمان گل دادن آن به تناسب شرایط محیط زندگی بین خرداد و مرداد است. قسمت مورد استفاده ی گیاه سرشاخه های گلدار می باشد (زرگری ۱۳۹۰).

 

۱-۲-۱- ترکیبات گیاه هلپه:

 

گیاه هلپه که در طب سنتی ایران کلپوره نیز نامیده می شود، ۳۰۰ گونه از آن شناسایی شده است (دیف رخشی و همکاران ۱۳۸۹). اعضای این جنس غنی از مونوترپن ها، سسکوئیترپن ها، آلکالوئیدها، ساپونین، ترکیبات پلی فنولی، اسیدهاتی چرب، استرول و روغن های اسانسی (الماسری و همکاران، ۲۰۱۴)، گلیکوزیدهای فنیل پروپانوئیدی، گلیکوزیدهای ایریدوئید و فلاونوئیدها (دی مارنیو و همکاران، ۲۰۱۲) تانن، آلفا و بتاپنین، لوکوآنتوسیانین و اسانس های فرار هستند که بیش ترین مواد این اسانس ژرمارکرین D-B بتاکاریوفیلن، هرمون و کاریوفیلین اکساید است (تجدد و همکاران، ۱۳۹۲). این جنس غنی از دی ترپن ها با اسکلت دی ترپن های نوکلرودان است (الماسری و همکاران، ۲۰۱۴). ترکیبات منحصر به فرد عصاره هلپه شامل آپیژنین، روتین، دی متوکسی آپی ژنین ، ورباسکوزید، پلپوموزید می باشند (گولاس و همکاران، ۲۰۱۲).

 

۱-۲-۲- کاربرد گیاه:

 

بیش از ۲۲۰ دی ترپن از این جنس شناسایی شده که بسیاری از این متابولیت های زیست محیطی به عنوان antifeedant حشرات کاربرد دارند. همچنین در درمان تب، رماتیسم بیماری های انگلی، درمان عفونت های قارچی و آبسه به کار می روند (الماسری و همکاران، ۲۰۱۴). روغن فراری که از سرشاخه های گلدار گیاه به دست می آید دارای ماده مؤثر آنتاگونیستی کلسیم است که باعث بروز خاصیت ضد اسپاسم می شود (تجدد و همکاران، ۱۳۹۲). همچنین بررسی عسل ناحیه شمال غرب ایران نشان داد که عسل کلپوره در افزایش استحکام زخم و تسریع در التیام زخم مؤثر می باشد (انصاری و همکاران، ۱۳۸۸). این گیاه همچنین در درمان دردهای گوارشی، سرماخوردگی، درمان دردهای دوران بارداری، اختلالات کبدی، سقط جنین، چربی خون و دیابت کاربرد دارد (دیف رخش و همکاران، ۱۳۸۹).

 

-۲-۳- خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره:

 

مزایای درمانی عصاره T. polium معمولاً به توانایی شان در سرکوب و توقف فرایندهای اکسایشی نسبت داده می شود. به عنوان مثال در برخی مطالعات گزارش شد که عصاره الکلی T. polium می تواند هیدروژن پراکسید ناشی از پراکسیداسیون لیپیدی در سلول های قرمز خون را به صورت وابسته به غلظت سرکوب کند (خان احمدی و رضا زاده،۲۰۱۰).

 

۱-۳- دانه های روغنی:

 

دانه های روغنی مهم ترین محصولات حاوی روغن­ های نباتی هستند که در کشاورزی جایگاه خاص داشته و اراضی وسیعی در سر تا سر جهان به کشت این محصولات باارزش اختصاص دارد. ارزش و اهمیت
دانه های روغنی نه فقط به خاطر روغن موجود در آن ها، بلکه به دلیل ماده پروتئینی ارزشمندی است که پس از روغن کشی در تغذیه انسان و حیوان به مصرف می رسد. بازده روغن در هر یک از منابع گیاهی مختلف براساس واریته، ناحیه کشت شرایط آب و هوایی، شرایط کاشت و برداشت، حمل و نگهداری، روش های روغن کشی و . متفاوت است (مالک، ۱۳۸۷).

 

۱-۴- روغن کانولا:

 

۱-۴-۱- گیاه شناسی دانه روغنی کانولا:

 

کانولا علامت تجاری ثبت شده از مجمع کانولای کانادا برای دانه های اصلاح شده ژنتیکی، روغن و کنجاله به دست آمده از ارقام کلزای گونه های براسیکاناپوس و براسیکا کمپستریس از تیره چلیپاپیان یا شب بویان است. “rap” در “”rapeseed از نام لاتین “”rapum به معنای شلغم نشأت گرفته که در واقع شلغم، کلم، خردل و بسیاری از سبزیجات شناخته شده دیگر بستگی نزدیکی به ارقام کلزا / کانولا دارند. کلزا و کانولا می توانند در دمای پایین و رطوبت معقول رشد کنند و زنده بمانند، به طوری که در مناطقی که در آن دما برای ادامه ی حیات سویا و آفتابگردان مناسب نیست می توانند تولید شوند (شهیدی، ۱۹۹۰). روغن کلزا یکی از قدیمی ترین روغن های گیاهی شناخته شده است اما استفاده خوراکی آن به دلیل سطوح بالایی از اسید چرب اوروسیک (C22:1) و گلوکوزینولات محدود شده است. روغن با میزان بالای اسید چرب اوروسیک، به علت ایجاد ضایعات عضله قلب و دیگر مشکلات قلبی عروقی و حضور گلوکوزینولات در کنجاله به عنوان خوراک دام ارزش غذایی آن را کاهش می دهد (برین ۲۰۰۹). محصولات حاصل از
تجزیه­ی گلوکوزینولات شامل ایزوتیوسیانات و دیگر ترکیبات حاوی سولفور می باشد که با جذب ید توسط غده ی تیروئید تداخل ایجاد کرده و همچنین اختلالاتی در کبد ایجاد می کند و نیز سبب کاهش رشد و افزایش وزن در حیوانات می شود (گانستون، ۲۰۱۱).

 

۱-۴-۲- تاریخچه کشت کانولا:

پایان نامه: مقایسه کارآیی پوشش‌های کروم و کروم‌ اکسید برای جلوگیری از خوردگی فولاد کورتن در آب دریا

واحد لامرد

 

گروه شیمی

 

پایان نامه برای دریافت در جه کارشناسی ارشد “M.Sc. ” رشته شیمی

 

 

گرایش: تجزیه

 

عنوان:

 

مقایسه کارآیی پوشش‌های کروم و کروم‌ اکسید برای جلوگیری از خوردگی فولاد کورتن در آب دریا

 

استاد راهنما:

 

دکتر ابوذر طاهری

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)


فهرست مطالب:
فصل اول-خوردگی و مبانی آن ۱
۱–۱– مقدمه. ۱
۱-۲- تعریف خوردگی ۲
۱-۳- هزینه‌های خوردگی ۳
۱-۴- خسارات ناشی از خوردگی ۴
۱-۴-۱ ظاهر. ۵
۱-۴-۲- مخارج تعمیرات و نگهداری و بهره برداری ۵
۱-۴-۳- تعطیلی کارخانه. ۵
۱-۴-۴- آلوده شدن محصول ۵
۱-۴-۵- نشت یا از بین رفتن محصولات با ارزش ۶
۱-۴-۶- اثرات بر امنیت و قابلیت اعتماد. ۶
۱-۵- انواع خوردگی ۶
۱-۵-۱-خوردگی یکنواخت. ۷
۱-۵-۲-خوردگی گالوانیکی ۷
۱-۵-۳-خوردگی شکافی ۷
۱-۵-۴-جدایش انتخابی ۸
۱-۵-۵-خوردگی بین دانه ای ۸
۱-۵-۶-خوردگی حفره ای ۸
۱-۵-۷-خوردگی فرسایشی ۸
۱-۵-۸-خوردگی تنشی ۹
۱-۶- عوامل مؤثر بر خوردگی ۹
۱-۶-۱جنس فلز. ۹
۱-۶-۱-۱-آلیاژهای اصلی.۱۰
۱-۶-۱-۲ فولاد. ۱۱
۱-۶-۱-۲-۱ فولاد‌های زنگ نزن ۱۱
۱-۶-۱-۲-۲ فولاد‌های کربنی و فولاد‌های با عیار پایین. ۱۳
۱-۶-۱-۳- خوردگی فولاد‌های کربنی در آب دریا ۱۴
۱-۶-۱-۴- فولاد مورد استفاده در این مطالعه ۱۵
۱-۶- ۲- محیط خورنده ۱۶
۱-۶-۲-۱-آب دریا ۱۷
۱-۶-۲-۱-۱-خوردگی در آب دریا با سرعت‌های مختلف و پارامترهای موثر بر آن۱۹
۱-۶-۲-۱-۲- ترکیبات آب دریا ۱۹
۱-۶-۳- انواع آلاینده‌ها ۲۰
فصل دوم-روش‌های پیشگیری از خوردگی و مروری بر کارهای گذشته۲۱
۲-۱- پیشگیری از خوردگی ۲۱
۲-۱-۱- اعمال پوشش ۲۲
۲-۲-آبکاری ۲۳
۲-۲-۱- نگاه کلی ۲۳
۲-۲-۲- اصول آبکاری ۲۳
۲-۲-۳-آبکاری الکتریکی ۲۳
۲-۲-۴- موقعیت‌های استفاده از نانوتکنولوژی صنایع آبکاری. ۲۴
۲-۲-۵-آبکاری با کروم. ۲۵
۲-۳- مقاومت اکسیداسیون ۲۷
۲-۴ – مروری بر کارهای گذشته. ۲۸
فصل سوم- بخش تجربی ۳۳
۳-۱ مقدمه. ۳۳
۳-۲- لوازم و دستگاه‌های مورد نیاز ۳۳
۳-۳- مواد شیمیایی ۳۴
۳-۴ تهیه محلولهای مورد نیاز ۳۵
۳-۴-۱- محلول سود ۱/۰ مولار ۳۵
۳-۴-۲ بافر فسفاتی ۳۵
۳-۴-۳  تهیه محلولهای کروم.۳۵
۳-۴-۴ نمک NaCl  ۵/۳%.
۳-۵-آماده سازی نمونه ی فولاد کورتن ۳۶
۳-۶-چگونگی نشاندن کروم بر روی تیغه فولاد کورتنی ۳۶
۳-۷-چگونگی تبدیل پوشش کروم به کروم اکسید بر روی تیغه فولاد کورتنی۳۸
۳-۸-چگونگی انجام مطالعات خوردگی به کمک آزمونهای الکتروشیمیایی.۳۹
۳-۸-۱- روند عملی پژوهش ۳۹
۳-۸-۲- بهینه کردن غلظت Cr³⁺ در محلول آبکاری ۴۱
۳-۸-۳- بررسی خوردگی فولاد کورتنی در محیط NaCl 5/3%
۳-۸-۳-۱-  ارزیابی خوردگی فولاد BCS.
۳-۸-۳-۲- ارزیابی خوردگی فولاد کربنی دارای پوشش CS/Cr و CS/Cr₂O₃
۳-۸-۴- بررسی خوردگی فولاد کورتنی در آب دریا.۴۶‌
۳-۸-۴-۱-  ارزیابی خوردگی فولاد BCS.
۳-۸-۴-۲- ارزیابی خوردگی فولاد کربنی دارای پوشش CS/Cr و CS/Cr₂O₃.
نتیجه‌‌گیری ۵۰
منابع ۵۱
چکیده:
در این کار پژوهشی، کارایی پوشش­های آبکاری شده کروم و کروم اکسید بر روی تیغه‌ای از جنس فولاد کربنی نوع کورتن B به­عنوان پوشش­های ضد خوردگی در محیط آب دریای خلیج فارس بررسی و مقایسه شد. برای نشاندن این دو لایه، از روش ترسیب الکتروشیمیایی استفاده شد. مطالعات خوردگی و اندازه ­گیری سرعت خوردگی به روش آزمون پلاریزاسیون خطی و رسم منحنی­های تافل انجام شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که پوشش کروم (ΙΙΙ) اکسید نسبت به کروم، محافظت بیشتری فراهم کرده و سرعت خوردگی را بیشتر کاهش می‌دهد.
فصل اول: خوردگی و مبانی آن
۱-۱- مقدمه
خوردگی[۱] از مهم‌ترین مشکلاتی است که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مقابله با آن هزینه
زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. خوردگی می‌تواند بر روی عمر تجهیزات، بهره‌برداری از آن‌ها، بازگشت سرمایه، کیفیت محصولات تولیدی و . . . مؤثر باشد.
خوردگی به شکل‌های گوناگون در زندگی روزمره به چشم می‌خورد. نقاط و حفره‌های قرمز مایل به نارنجی در تجهیزات نشتی مخازن آب، آب تیره خروجی از داخل شیرها، همچنین میخ­ها، چنگک‌‌ها، لوله‌‌ها، کانال‌ها، ظروف آشپزخانه و قوطی­های حلبی خورده شده نمونه‌های متداولی از خوردگی هستند. خوردگی با دید غیر تخصصی اغلب بر کهنگی تجهیزات دلالت داشته و قابل چشم پوشی است. در‌صورتی‌که خوردگی بیانگر کاهشی قابل توجه در ارزش یک جسم جامد است که در معرض یک برخورد شیمیایی مستقیم قرار گرفته است.
خوردگی محدود به فلز نبوده بلکه شامل مواد غیر فلزی مانند پلیمرها، مواد نسوز، مواد مرکب و مواد دیگر نیز می‌شود. از نظر ترمودینامیکی خوردگی یک فرآیند خود‌ به ‌خودی است که در جهت کاهش انرژی آزاد[۲]حرکت می­ کند.

 

 

مهندسی خوردگی کاربرد دانش و فن یا هنر جلوگیری یا کنترل خسارت ناشی از خوردگی به روش اقتصادی و مطمئن می‌باشد. برای اینکه مهندس خوردگی به خوبی از عهده وظایف خود برآید بایستی با اصول و عملیات مبارزه با آن، خواص شیمیایی، متالورژیکی، فیزیکی و مکانیکی مواد، آزمایش‌های خوردگی، ماهیت محیط‌های خورنده، قیمت مواد اولیه و . . . آشنا باشد. همچنین در حل مسئله خوردگی بایستی روشی را انتخاب نماید که بیشترین بهره را در بر داشته باشد.
۲-۱- تعریف خوردگی
خوردگی را تخریب یا فاسد شدن یک ماده در اثر واکنش با محیطی که در‌آن قرار دارد تعریف می‌‌‌کنند. بعضی‌ها اصرار دارند که این تعریف بایستی محدود به فلزات باشد، ولی غالباً مهندس خوردگی بایستی برای حل یک مسئله هم فلزات و هم غیر فلزات را در نظر بگیرد. مثلاً، تخریب رنگ و لاستیک بوسیله نور خورشید یا مواد شیمیایی، خورده شدن جداره کوره فولاد‌سازی، و خورده‌ شدن یک فلز جامد بوسیله مذاب یک فلز دیگر تماماً خوردگی نامیده می‌شوند. خوردگی می‌تواند سریع یا کند صورت گیرد ]۱[.
خوردگی فلزات را همانطور که در شکل ۱-۱ نشان داده‌ شده ‌است می‌توان برعکس متالورژی استخراجی[۱] در نظرگرفت. در متالورژی استخراجی، هدف عمدتاً بدست آوردن فلز از سنگ معدن و تصفیه یا آلیاژ‌سازی آن برای مصارف مختلف می‌باشد. اکثر سنگ معدن‌های آهن حاوی اکسیدهای آهن هستند و زنگ‌زدن فولاد بوسیله آب و اکسیژن منجر به تشکیل اکسید آهن هیدراته[۲] می‌گردد. اگر چه اکثر فلزات موقعی که خورده می‌شوند تشکیل اکسیدهایشان را می‌دهند ولی لغت زنگ زدن فقط در مورد آهن و فولاد بکار برده می‌شود.
به طور کلی خوردگی را می‌توان به سه صورت ذیل تعریف نمود:
۱- تخریب و انهدام توسط عوامل غیر مکانیکی.
۲- تخریب و انهدام توسط واکنشهای شیمیایی و الکترو شیمیایی فلز و محیط.
۳- عکس استخراج.
۳-۱- هزینه های خوردگی
تخمین­ هزینه­ های سالانه خوردگی در ایالات متحده بین ۸ میلیارد دلار تا ۱۲۶ میلیارد دلار می‌با‌‌شد] ۱[. مهندسان معتقدند که ۳۰ میلیارد دلار واقعی‌ترین رقم باشد. به هر ترتیب، خوردگی از لحاظ اقتصادی بسیار زیان آور است و برای کاهش‌دادن آن کارهای زیادی می‌توان انجام داد. اگر این نکته را در نظر بگیریم که هرجا فلز و مواد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند خوردگی با درجه و شدت‌های متفاوتی واقع می‌گردد، این رقم‌های بزرگ دلاری چندان غیر منتظره نخواهند بود. علاوه بر زیان­های مستقیم خوردگی، هزینه‌های غیر مستقیم خوردگی حاصل از توقف فرآیند[۱] تولید صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، پایین آمدن بازده تجهیزات و خارج شدن از شرایط بهره برداری مطابق طراحی، نیز هزینه‌‌هایی است که باید در نظر گرفته شود. عدم تولید در هنگام توقف در یک واحد نفت، گاز و پتروشیمی جهت تعمیرات می‌تواند تا میلیونها دلار در روز زیان وارد سازد. نشتی‌ها در خطوط لوله و مخازن منجر به عدم تولید بهینه می‌گردد. این نشتی‌ها می‌تواند باعث بروز آلودگی آب‌های زیرزمینی شده و مشکلات زیست محیطی را نیز ایجاد نماید که هزینه‌های مورد نیاز برای حل چنین مشکلاتی سرسام آوراست. در حقیقت اگر خوردگی وجود نداشت اقتصاد جامعه ما به شدت تغییر می‌کرد. مثلاً اتومبیل‌ها، کشتی‌ها، خطوط لوله‌های زیرزمینی و وسایل خانگی احتیاج به پوشش نداشتند، صنایع فولاد زنگ نزن[۲] از بین می‌رفتند و مس فقط برای مقاصد الکتریکی بکار می‌رفت. اکثر کارخانجات و محصولاتی که از فلز پوشش‌دار ساخته می‌شوند از فولاد یا چدن ساخته می‌شدند] ۱[.
اگرچه خوردگی اجتناب ناپذیر است، ولی هزینه آن را به مقدار زیادی می‌توان کاهش داد. مثلاً یک آند ارزان قیمت منیزیم می‌تواند عمر تانک آب گرم خانگی را دو برابر کند. شستشوی اتومبیل برای زدودن نمک‌هایی که برای یخ بندان روی جاده می‌پاشند مفید است. انتخاب صحیح مواد و طراحی خوب، هزینه‌های خوردگی را کاهش می‌دهد. یک برنامه صحیح تعمیرات و نگهداری وارد صحنه می‌شود و می‌تواند موثر باشد و ماموریت اصلی آن مبارزه با خوردگی است.
جدا از مخارج مستقیم دلاری، خوردگی یک مشکل جدی است زیرا بطور روشنی باعث تمام شدن منابع طبیعی ما می‌گردد. مثلاً فولاد از سنگ آهن بدست می‌آید و میزان تولید داخلی سنگ آهن پر‌عیار که مستقیماً قابل استفاده باشند، به شدت کاهش یافته است. توسعه صنعتی سریع بسیاری از کشورها نشان می‌دهد که رقابت برای  قیمت منابع فلزی افزایش خواهد یافت.
۴-۱- خسارات ناشی از خوردگی
در این قسمت بعضی اثرات زیان بار خوردگی تشریح خواهد شد:
۱-۴-۱- ظاهر
سطوح زنگ‌زده خوشایند نیستند. تجهیزات زنگ‌زده یا به شدت خورده شده در یک کارخانه تاثیر بدی روی بیننده خواهد گذاشت. به همین دلیل بدنه ماشین‌ها را رنگ کرده و یا در سازه‌های خارجی ساختمان‌ها از فولاد زنگ نزن، آلومینیوم، یا مس استفاده می‌شود.
۲-۴-۱- مخارج تعمیرات و نگهداری و بهره برداری
بازسازی سطوح خورده‌شده
و تعمیر آن‌ها بسیار پر هزینه است. به کاربردن مواد مقاوم در برابر خوردگی نیز مخارج زیادی را در بر دارد. بنابراین برای محافظت از این سطوح هزینه هنگفتی صرف می‌شود.
۳-۴-۱- تعطیلی کارخانه
غالباً بخاطر انهدام غیر منتظره ناشی از خوردگی، واحدی را متوقف ‌می‌سازند یا قسمتی از یک سیستم را می‌خوابانند. و این خود منجر به توقف تولید و یا کند شدن روند آن شده و در برخی موارد افرادی را بیکار می‌کند.
۴-۴-۱- آلوده شدن محصول
در اکثر موارد قیمت یک محصول در بازار به خلوص و کیفیت آن بستگی دارد. عاری بودن از آلودگی‌های جزئی فاکتور حیاتی در تولید و حمل و نقل پلاستیک‌‌های شفاف، رنگ‌ها، مواد غذایی، داروها و نیمه هادی‌ها[۱]ست. در بعضی موارد مقدار کمی خوردگی که باعث وارد شدن یون‌های فلزی به داخل محلول می‌گردد ممکن است باعث تجزیه کاتالیزوری[۲] یک محصول گردد. از جمله این موارد تولید و انتقال پراکسید هیدروژن[۳] غلیظ و یا هیدرازین[۴] می‌باشد. درمواردی که با آلودگی و تجزیه محصول مواجه هستیم عمر قطعه فاکتور مهمی نخواهد بود با وجود اینکه فولاد معمولی ممکن است سال‌ها دوام بیاورد، ولی فلز گرانتری بکار برده می‌شود تا از آلودگی محصول به محصولات خوردگی ناشی از فولاد معمولی اجتناب گردد.
۵-۴-۱- نشت یا از بین رفتن محصولات با ارزش
نشت جزئی سولفوریک‌اسید به فاضلاب نگرانی حادی ایجاد نمی‌کند، زیرا سولفوریک‌اسید ماده ارزان قیمتی است. اما، نشت یا از بین رفتن ماده‌ای که گالنی چند صد دلار ارزش دارد بایستی به سرعت متوقف گردد. نشت جزئی ترکیبات یا محلول‌های اورانیم خطرناک است و می‌تواند خیلی گران تمام شود. در چنین مواردی استفاده از طراحی مناسب‌تر و مواد بهتر برای ساخت تجهیزات بخوبی قابل توجیه هستند.
۶-۴-۱- اثرات بر امنیت و قابلیت اعتماد
کارکردن با مواد خطرناک مثل گازهای سمی، کلریدریک‌اسید،‌ سولفوریک‌اسید و نیتریک‌اسید غلیظ، مواد منفجره و قابل اشتعال، مواد رادیواکتیو، و مواد شیمیایی در دماها و فشارهای بالا مستلزم استفاده از نوعی مواد ساختمانی است که خطر انهدام خوردگی را به حداقل برساند. صرفه‌جویی در مواد ساختمانی در مواردی که امنیت به خطر می‌افتد، مطلوب نیست. ملاحظات بهداشتی نیز می‌توانند مهم باشد مثل آلودگی آب آشامیدنی، محصولات خوردگی می‌توانند باعث شوند که ضد عفونی کردن تجهیزات مشکل‌تر گردد.
[۱] Semi Conductor
[۲] Catalytic Decomposition
[۳] Hydrogen Proxide
[۴] Hydrazine
[۱] Process

پایان نامه : بررسی چگونگی بازنمود مقولات زمان و نمود در زبان اشاره ناشنوایان ایرانی

بررسی چگونگی بازنمود مقولات زمان و نمود در زبان اشاره ناشنوایان ایرانی

 

نگارنده

 

مریم طبیعی

 

استاد راهنما

 

دکتر شهلا شریفی

 

استاد مشاور

 

دکتر زهره قاری

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

پیشگفتار- ح

 

فصل اول: کلیات پژوهش– ۱

 

۱-۱ مقدمه- ۲

 

۱-۲ بیان مسئله و اهمیت موضوع- ۴

 

۱-۳ اهداف پژوهش– ۵

 

۱-۴ سوا­­ل­های پژوهش– ۷

 

۱-۵ محدودیت­های پژوهش– ۷

 

۱-۶ تعریف مفاهیم کلیدی- ۸

 

فصل دوم: چارچوب نظری و پیشینه پژوهش– ۱۱

 

۲-۱ ناشنوایی- ۱۲

 

۲-۲ علل ناشنوایی- ۱۵

 

۲-۳ تاریخچه زبان اشاره ۱۶

 

۲-۴ زبان اشاره ۱۹

 

۲-۵ انواع سیستم اشاره ۲۱

 

۲-۵-۱ سیستم مفهوم- بنیاد- ۲۲

 

۲-۵-۲ سیستم اشاره پاژه-گرمن(PGSS) 22

 

۲-۵-۳ گفتار نشانه­دار- ۲۳

 

۲-۵-۴ الفبای دستی- ۲۴

 

۲-۵-۵ ارتباط کلی یا همزمان- ۲۷

 

۲-۶ زبان‌شناسی زبان اشاره ۲۷

 

۲-۶-۱ شکل دست– ۳۱

 

۲-۶-۲ مکان دست– ۳۳

 

۲-۶-۳ حرکت دست– ۳۴

 

۲-۶-۴ جهت دست– ۳۶

 

۲-۶-۵ حالات صورت– ۳۶

 

۲-۷ فراگیری زبان در کودکان ناشنوا ۳۹

 

۲-۷-۱ مراحل فراگیری زبان اشاره ۴۲

 

۲-۸ ساختواژه ۴۸

 

۲-۹ زمان و نمود- ۴۹

 

۲-۱۰ زمان و نمود در زبان اشاره ۵۲

 

۲-۱۱ جمع­بندی فصل- ۶۸

 

فصل سوم: روش پژوهش– ۶۹

 

۳-۱ روش پژوهش– ۷۰

 

۳-۲ ابزار گردآوری داده­ ها ۷۰

 

۳-۳ جامعه و نمونه آماری- ۷۲

 

۳-۴ نحوه اجرا ۷۳

 

۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده­ ها ۷۶

 

۳-۶ جمع­بندی فصل- ۷۷

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها ۷۸

 

۴-۱تجزیه و تحلیل داده­ ها ۷۹

 

۴-۲ چگونگی بیان زمان و انواع آن در زبان اشاره ایرانی- ۸۰

 

۴-۲-۱  قیدهای زمانی- ۸۱

 

۴-۲-۲ مشخصه­های غیردستی- ۸۳

 

۴-۲-۳ نشانگرهای واژگانی- ۸۶

 

۴-۲-۴ استفاده از گروه دستوری اعداد- ۸۸

 

۴-۲-۵ عبارات زمانی- ۹۰

 

۴-۳ چگونگی بیان  نمود و انواع آن در زبان اشاره ایرانی- ۹۲

 

۴-۳-۱ نمود استمراری- ۹۳

 

۴-۳-۲ نمود عادتی- ۹۴

 

۴-۳-۳ نمود مکرر- ۹۵

 

۴-۳-۴ نمود کامل- ۹۶

 

۴-۴ یافته­ های پژوهش بر اساس جنسیت– ۱۰۱

 

۴-۵ جمع­بندی فصل- ۱۰۲

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری– ۱۰۳

 

۵-۱ بررسی توصیفی داده­ ها ۱۰۴

 

۵-۱-۱ زمان در زبان اشاره ایرانی- ۱۰۶

 

        ۵-۱-۱-۱ نمونه واژگانی زمان- ۱۰۷

 

        ۵-۱-۱-۲ نمونه ساختواژی زمان (تکواژ تصریفی) ۱۰۸

 

۵-۱-۲ نمود در زبان اشاره ایرانی- ۱۱۰

 

         ۵-۱-۲-۱ نمونه واژگانی نمود- ۱۱۱

 

         ۵-۱-۲-۲ نمونه ساختواژی نمود (تکواژ تصریفی) ۱۱۱

 

۵-۲ جمع­بندی فصل- ۱۱۲

 

۵-۳ پیشنهاداتی برای پژوهش­های آتی- ۱۱۳

 

 

منابع فارسی- ۱۱۵

 

منابع انگلیسی- ۱۱۶

 

پیوست– ۱۲۱

 

پیشگفتار

 

      سخن گفتن (زبان) یکی از ویژگی­های ممتاز بشری است. انسان از راه سخن­گفتن با دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار می­ کند، می­فهمد و می­فهماند. گرچه از بیان کلمه زبان در نظر اول زبان بیانی به ذهن می­رسد اما زبان می ­تواند ادراکی، کتبی، اشاره و هر نوع علایم قراردادی دیگر را نیز شامل شود. زبان اشاره یکی از مهمترین روش­های ارتباطی میان ناشنوایان می­باشد که سبب می­شود این افراد با یکدیگر و دیگران ارتباط برقرارکنند. حامیان زبان اشاره، در طول زمان ارزشی را که این زبان در جوامع ناشنوایان دارد بیان کرده­اند، همانگونه که ودیتز[۱] اظهار داشته است که زبان اشاره بهترین هدیه خداوند به ناشنوایان است. همانطورکه زبان­های گفتاری در جامعه شنوایان توسعه پیدا می­ کنند، زبان­های اشاره نیز به­طور گسترده و مستقل در جامعه ناشنوایان در سرتاسر دنیا رشد و توسعه می­یابند. زبان­های اشاره به صورت همگانی نیستند به عبارت دیگر در کل جهان یکسان نیستند و مانند زبان­های گفتاری مختلفی که در سرتاسر دنیا وجود دارد، زبان­های اشاره مجزا و مستقلی نیز در دنیا موجود می­باشند و هر جامعه­ای زبان اشاره مخصوص به خود را به کار می­برد. زبان اشاره ایرانی نیز جزء یکی از این زبان­ها محسوب می­شود.  زبان اشاره ایرانی، زبانی دیداری/فضایی است که با دارا بودن ساختار نحوی و معنایی خاص خود به­طور طبیعی در جامعه ناشنوایان در سرتاسر ایران با تفاوت لهجه­های مختلف، رشد کرده است و مورد استفاده قرار می­گیرد. نکته قابل ذکر آن است که تمامی افراد با وجود تفاوت در لهجه خود به راحتی با دیگر ناشنوایان از مناطق دیگر ارتباط برقرار می­ کنند و این تفاوت اشارات مانعی برای عدم درک آنها نمی­باشد، در حقیقت درک آنها بیان­گر این مطلب است که این تفاوت­ها، تفاوت لهجه است نه تفاوت زبان.

 

       اشارات موجود در این زبان از نوع قراردادی و در بعضی موارد به ­صورت شمایل­گونه[۲] هستند. وجود اشارات قراردادی در این زبان اثبات می­ کند که زبانی حقیقی است و تنها مجموعه ­ای از تصاویر در فضا[۳] نمی­باشد.        تفاوت میان زبان اشاره ایرانی و به­طور کلی همه زبان­های اشاره با زبان­های گفتاری این است که در زبان­های اشاره، اطلاعات از طریق ترکیب آوا بیان نمی­شوند بلکه از طریق ترکیب شکل[۴]، جهت[۵] و حرکت[۶] دست و همچنین حالات صورت[۷] منتقل می­شوند. مانند زبان­های اشاره دیگر، زبان اشاره ایرانی نیز متشکل از دو بخش دستی و غیردستی است که این دو بخش برای تولید و درک زبان اشاره بسیار حائز اهمیت می­باشند. بخش دستی شامل مواردی از قبیل شکل، جهت، مکان و حرکت دست می­شود و بخش غیردستی در برگیرنده حالات صورت و بدن می­باشد. اشارات غیردستی (حالات صورت، چشم، ابرو، سر و غیره) در زبان اشاره نقش­های بسیاری را ایفا می­ کنند. مهمتر از همه، نقشی است که این اشارات در نحو ایفا می­ کنند. برای مثال، حالات صورت در اکثر زبان­های اشاره که زبان اشاره ایرانی نیز شامل آن می­شود، برای سوال­های بله/خیر یا سوال­های که­ای استفاده می­شوند. در زبان اشاره ایرانی هنگامی­که اشاره­گر سوال بله/خیر می­پرسد، ابروهایش را بالا می­برد و کمی سرش را به سمت جلو کج می­ کند. هنگامی­که اشاره­گر سوال که­ای مانند کی، کجا، کدام و غیره را می­پرسد، ابروهایش را پایین می­آورد و کمی سرش را به سمت جلو می­برد در صورتی­که بدنش را به سمت عقب تکیه می­دهد و صورت نیز حالت جمع­شدگی به خود می­گیرد. در جملات شرطی نیز هنگام اشاره کردن، ابروها به سمت بالا حرکت می­ کنند.

 

         علاوه برکلیه نقش­های نحوی، حالات صورت و حرکات بدن در بیان آهنگ گفتار[۸]، تکیه[۹] و درنگ[۱۰] نیز نقش مهمی ایفا می­ کنند. درست مانند اصول زبرزنجیری که در زبان گفتاری جزء لاینفک کلام می­باشند، حالات صورت نیز جزء لاینفک زبان اشاره محسوب می­شوند. اما بر خلاف تکیه، آهنگ و درنگ که نمی­توانند به­ تنهایی بدون کلام استفاده شوند، بعضی از حالات صورت یا حرکات به­ تنهایی مورد استفاده قرار می­گیرند و جایگزین واژگان می­شوند. به­طور کلی احساسات فرد اشاره­کننده در صورت وی که با حرکات بدن همراه هستند مشخص می­شوند. بنابراین آنچه که در رابطه با درک و تولید زبان اشاره از اهمیت برخوردار است، توجه به هماهنگ بودن کلیه اجزاء تشکیل دهنده آن می­باشد، زیرا یک اشتباه کوچک در یکی از بخش­ها منجر به تولید اشاره­ای دیگر می­شود و درک مطلب را با مشکل مواجه می­ کند.

 

 

 

فصل اول

 

کلیات    پژوهش

 

۱-۱ مقدمه

 

        در طول دوره روشنفکری قرن هجدهم، بسیاری از فلاسفه مانند کاندیلاک[۱۱] بیان کرده­اند که زبان اشاره بر زبان گفتاری مقدم بوده است. مانند توصیف زندگی افراد ناشنوا و جامعۀ آنها، اخیرا تلاش­هایی نیز در رابطه با فهم ساختار زبان­های اشاره به عنوان سیستم­های زبان­شناختی صورت گرفته است. در تحلیل­های زبان­شناختی زبان اشاره، زبان‌شناسان در پی یافتن ویژگی­های زبانی این زبان­ها هستند و کلیه نظریه­ های زبانی را که تاکنون درباره همگانی­های زبان ارائه شده ­اند، در مورد زبان­های اشاره بررسی کرده و به نوعی این نظریه­ها را محک می­زنند (شیک، مارشارک و اسپنسر[۱۲]، ۲۰۰۶، ص۱). در اوایل دهه هفتاد با تلاش و حرکت عظیم استوکو[۱۳] بود که دریچه­ای جدید برای شناخت زبان اشاره به عنوان زبانی کامل در زبان‌شناسی باز شد. وی مطالعه علمی مدرن بر روی زبان­های اشاره را با نگرشی انسان­شناسانه و ساختارگرایانه[۱۴] آغاز کرده و بر اساس آنها مشخص کرد که کلیه زبان­ها دارای ساختارهای منظمی[۱۵] هستند (آرمسترانگ و ویلکوکس[۱۶]، ۲۰۰۷، ص۵). حدود نیم­قرن از شناخت زبان اشاره به عنوان زبانی کامل و طبیعی می­گذرد، اما هنوز بسیاری از افراد شناخت دقیقی از این زبان نداشته و تصور می­ کنند که فقط زبانی قابل قبول می­باشد که با تولید صدا همراه باشد. مطالعات انجام شده بر روی زبان­های اشاره این ادعا را تصدیق کرده که آنها زبانی با کلیه مشخصه­های دستوری و زبان­شناختی مانند زبان­های گفتاری هستند. این زبان­ها به­طور معمول و بدون هیچ آموزش خاصی توسط افرادی که در معرض آن قرار گرفته، فرا گرفته می­شوند و از پتانسیل لازم در مواردی مانند هنر، استدلال، قوه تعقل و احساسات برخوردار می­باشند. همانگونه که افراد شنوا نسبت به زبان گفتاری خود احساس غرور و قدرت دارند، ناشنوایان نیز به زبان اشاره خود افتخار و نسبت به آن احساس قدرت می­ کنند (میر و سندلر[۱۷]، ۲۰۰۸، ص۲). 

 

       پژوهش حاضر با دارا بودن ۵ فصل، کوششی در تبیین چگونگی بازنمود دو مقوله زمان و نمود در زبان اشاره ناشنوایان ایرانی می­باشد که ترتیب کلی مطالب در آن به این صورت خواهد بود: در فصل اول مقدمه، بیان مسئله، اهمیت موضوع، اهداف پژوهش، محدودیت­های پژوهش و تعریفی از کلیدواژه­ها مطرح می­گردد. فصل دوم شامل دو بخش می­شود؛ در بخش اول آن به­طور کلی بعضی از مفاهیم نظری چون ناشنوایی، علل ابتلا به ناشنوایی، زبان اشاره، زبان‌شناسی زبان اشاره و فراگیری زبان در ناشنوایان به تفصیل معرفی خواهند شد و در بخش دوم این فصل به تعریفی از موضوعات اصلی (زمان و نمود) و مفاهیم ساختواژی و تکواژ تصریفی پرداخته می­شود و سپس پیشینه پژوهش ارائه­ می­گردد. فصل سوم به معرفی جامعه آماری، روش پژوهش و بخش اجرایی پژوهش می ­پردازد. در فصل چهارم به ارائه یافته­ها و تجزیه و تحلیل داده­ ها پرداخته می­شود. در نهایت در فصل پنجم بحث و نتایج حاصل از بررسی میدانی و مشاهدات انجام شده در پژوهش مطرح می­شود، در قسمت بعد آن پیشنهادات مربوطه و در قسمت پیوست چند نمونه از گفتار و مکالمات ناشنوایان ارائه می­شوند.

 

 

 

۱-۲ بیان مسئله و اهمیت موضوع

 

       از دهه ۱۹۶۰ به بعد در آمریکا، اروپا و سایر کشورها با رخداد وقایع مختلفی از جمله مطالعات علمی زبان­شناختی در مورد زبان اشاره از طرف زبان‌شناسان، رشد نهضت حقوق مدنی و توسعه وسایل فناوری خاص ناشنوایان و به تبع آن، حضور فعال­تر ناشنوایان در جوامع باعث شد که به­تدریج ناشنوایان به عنوان یک گروه یا اقلیت مستقل فرهنگی- زبانی پذیرفته و شناخته شوند (آرمسترانگ و ویلکوکس[۱۸]، ۲۰۰۳).

 

        کم­کم در این دهه، از طریق تحقیقات استوکو زبان اشاره به عنوان یک زبان با ارزش و کامل شناخته شد. در حقیقت وی انقلاب بزرگی را در طول تاریخ، جهت شناسایی زبان اشاره در دنیا به راه انداخت (ولی و لوکاس[۱۹] ، ۲۰۰۰). اولین زبان اشاره­ای که در جهان مورد بررسی زبان­شناختی قرار گرفت زبان اشاره آمریکایی[۲۰] بود که در سال ۱۹۷۹ کلیما و بلوجی[۲۱] در کتاب معروف خود اشاره­های زبان[۲۲] به توصیف ساختاری آن پرداختند. با وجود آنکه سال­ها از عمر بررسی زبان­شناختی زبان اشاره می­گذرد، هنوز رشته­ای نوپا و در حال رشد است که امروزه به­خوبی توانسته است توجه بسیاری از زبان‌شناسان را به خود جلب کند. نکته بسیار مهم آن است که زبان‌شناسان کار بر روی زبان­های اشاره را با این پیش فرض آغاز می­ کنند که زبان­های اشاره نیز به اندازه زبان­های گفتاری، طبیعی هستند (شامل همان عناصری هستند که در زبان­های گفتاری موجود است) و نیازهای ارتباطی ناشنوایان را به­خوبی برطرف می­ کنند.

 

        زبان اشاره ایرانی نیز از این قاعده مستثنا نیست. تاکنون شمار تحقیقات صورت گرفته در زمینه زبان‌شناسی زبان اشاره ایرانی در داخل کشور بسیار اندک بوده است. بنابراین انگیزه اصلی انجام پژوهش حاضر معطوف کردن توجه زبان‌شناسان به ویژگی­های زبانی زبان اشاره ایرانی است تا بتوان آنها را از خصوصیات و طبیعی بودن این زبان آگاه کرد. زیرا همانطور که زبان گفتاری در جامعه افراد شنوا اهمیت دارد، وضعیت زبان اشاره نیز در جامعه ناشنوایان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است، چرا که این زبان تاثیر مستقیمی بر روی زندگی ناشنوایان به خصوص در بخش­های تحصیلی، پزشکی، حقوقی و شغلی دارد که بالطبع حفظ این زبان در جامعه آنها نیازمند شناخت بیشتر آن می­باشد.       

 

۱-۳ اهداف پژوهش

 

       نداشتن یک حس هیچ­گاه نمی­تواند توجیه­کننده محرومیت باشد. افراد ناشنوا که درصد عمده­ای از جامعه را به خود اختصاص داده­اند، گروهی هستند که می­کوشند از طریق زبانی خاص با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این افراد یک اقلیت زبانی هستند که زبان طبیعی مورد استفاده آنها، زبانی است که به خاطر واضح و آشکار بودن، زیبایی، صحت، کامل و پر معنی بودن، با ارزش تشخیص داده شده است. در استفاده از زبان اشاره به جای زبان گفتاری هیچ اثر منفی دیده نشده است و حتی می­توان گفت که استفاده از زبان اشاره ارتباط برقرار کردن را برای ناشنوایان بهتر و راحتتر می­ کند. در گذشته و حتی امروزه تصورات اشتباهی در رابطه با زبان اشاره وجود داشته و دارد که برخی آن را زبانی بدون دستور در نظر گرفته  و آن را تنها برگرفته از یک رشته ژست­ها[۲۳] و یا پانتومیم می­دانند. اما باید گفت که زبان اشاره اولین و مهمترین شیوه ارتباطی ناشنوایان است، چرا که این افراد در گرفتن اطلاعات به جای گوش از حواس دیگر خود استفاده می­ کنند و همچنین می­کوشند تا از طریق اشارات افکار خویش را به دیگران منتقل کنند. لانگ[۲۴] (۲۰۰۳، ص۲) معتقد است که حواس دیگر در نبود حس شنوایی می­توانند نمادهای زبانی را به ناشنوایان منتقل کنند. بنابراین شناخت این نشانه­ها نخستین زبانی است که این افراد می­آموزند و در ضمن اساسی­ترین وسیله ارتباطی آنان به شمار می­رود.

پایان نامه:سنتز نانوذرات کوپلیمری Zeolite-PEG متصل به حساسگر نوری متیلن بلو به منظور بررسی خواص فتوفیزیکی آن

استاد راهنما:

 

دکتر حسن کریمی نژاد

 

استاد مشاور:

 

دکتر ستاره حبیب زاده

 

بهمن ۱۳۹۳

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

روش­های پیشین درمان انواع بیماری­ها و از جمله سرطان­ها بدلیل داشتن عوارض جانبی ما را به سوی درمان­های جدید هدایت کرده است. یکی از این روش­های نوین درمانی فتوداینامیک­تراپی می­باشد که با بهره گرفتن از یک ماده حساس به نور، اکسیژن و نور با طول موج مناسب مواد سمی تولید می­نماید. از سویی دیگر فناوری نانو با بهره گرفتن از ساختارهای جدید دارورسانی عملکرد بهتری نسبت به روش­های پیشین داشته است. در این پژوهش پس از بررسی سیستم­های داروئی جدید، از متیلن بلو به عنوان ماده حساس به نور در دسترس و از لیزر دیودی به عنوان سیستم نوردهی استفاده شده است. در این پژوهش از دو زئولیت در ابعاد نانو و یک زئولیت طبیعی بعنوان حامل دارویی استفاده نمودیم. سنتز زئولیت­های مصنوعی شامل ZSM-5 و Sodalite با بهره گرفتن از روش هیدروترمال صورت پذیرفت. در ادامه پگیلاسیون بمنظور محافظت ساختارهای زئولیتی از سدهای زیستی روی ساختار زئولیتی صورت پذیرفت و متیلن بلو بر روی ساختار نهایی قرار داده شد. تجزیه های طیف سنجی فرابنفش- مرئی، تبدیل فوریه مادون قرمز، پراش پرتو ایکس، تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی به منظور بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی این ساختارها بکار گرفته شد. تعیین ابعاد، پیوند­های شیمیایی درگیر و مورفولوژی ساختارهای حاصل بر­اساس این نتایج مورد تحلیل قرار گرفت. مقایسه نرخ تولید اکسیژن یکتایی متیلن بلو و ساختارهای زئولیتی پگیله شده متصل به متیلن بلو با بهره گرفتن از پدیده فتواکسیداسیون دی فنیل ایزو بنزوفوران بعنوان مقیاسی در توانمندی تولید عوامل سمی تحت پرتوهای نور قرمز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل مبین تاثیر چشمگیر نانوساختار زئولیتی ZSM-5 و میکروساختار زئولیتی طبیعی کلینوپتیلولیت بر نرخ تولید اکسیژن یکتایی می­باشد. از سویی دیگر این نتایج در نانوساختار زئولیتی سودالیت امید بخش نیست.

 

واژه‌های کلیدی:  متیلن بلو، ساختارهای متخلخل زئولیتی، اکسیژن یکتایی، فتوداینامیک تراپی

 

-۱ مقدمه

 

سرطان یا چنگار[۱] تقسیم نامتقارن سلول­های بدن است. سرطان زمانی ایجاد می­شود که سلولهای قسمتی از بدن شروع به رشد غیر قابل کنترل کنند. سرطان­ها انواع مختلفی دارند ولی همه آنها زمانی ایجاد می­شوند که سلولهای غیر طبیعی خارج از کنترل شروع به رشد می­ کنند، سلولهای سرطانی بیشتر از سلولهای طبیعی عمر کرده و تکثیر می شوند­[۱]. سرطان یکی از علل عمده مرگ و میر در سراسر جهان است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی[۲] سرطان عامل ۱۳% از مرگ­ها می­باشد. همچنین انجمن بهداشت امریکا گزارش می­دهد که ۶/۷ میلیون نفر در سال ۲۰۰۷ بر اثر سرطان جان خود را از دست داده­اند. و در گزارش دیگری WHO اعلام می­ کند که ۸۴ میلیون نفر در سال­های ۲۰۱۵-۲۰۰۵ بر اثر سرطان جان باختند­[۲]. روش­های درمانی موجود علیرغم پیشرفت­های چشمگیر هم چنان نمی­توانند به درمان قطعی این بیماری اذعان نمایند. انتخاب پذیری پایین داروهای شیمیایی موجود در روش­های شیمی درمانی و نیز قرار گرفتن بافت­های سالم در معرض تابش پرتوهای پرانرژی موجب می­گردد که درمان­های متداول کنونی هدفمند نباشند. از سوی دیگر سیستم دفاعی بدن به عنوان سدی در برابر هجوم عوامل دارویی مانع از انتقال کامل دارو به بافت تومور می­گردد. از این رو دانشمندان به منظور غلبه بر این مشکلات به سوی روش­های کمتر تهاجمی مانند فتوداینامیک تراپی متمایل گشته اند. این روش درمانی با بهره گیری از منابع نور بی خطر به طور انتخابی تواماً هدف را مورد هجوم قرار داده و کمترین آسیب به بافت سالم وارد خواهد شد. از سویی دیگر هدایت مواد حساس به نور به بافت تومور نیازمند عبور از سدهای زیستی است که می ­تواند تأثیر چشمگیری در راندمان درمانی و افزایش طول عمر بیماران داشته باشد.

 

 

۱-۲ سرطان

 

سلول­های سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول­ها تبعیت نمی­نمایند. به عبارتی سرطان در اثر تغییر در برنامه حیاتی یک یا چند سلول بدن رخ می­دهد، به طوریکه روند مرگ کنترل شده سلول از حالت عادی خارج شده و جمعیت این نوع از سلول­های جهش یافته به طور کنترل ناپذیری افزایش می­یابد. دلایل متعددی همچون عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول­ها می شوند، از جمله قرار گرفتن در معرض مواد سرطانزا و تشعشعات خطرناک و بسیاری عوامل محرک دیگر در شکل­ گیری سرطان مطرح شده است. از سویی دیگر این سلول­ها قابلیت انتشار در سایر بافت­های بدن را دارا می­باشند که خطر نفوذ در بافت­های حیاتی را به وجود آورده و کنترل بیماری را دشوارتر می­نمایند. روش­های تشخیصی موجود با مکانیسم­های متعدد می­توانند در مراحل مختلف این بیماری آن را شناسایی نمایند. در صورت تشخیص زود هنگام این بیماری می­توان روند رشد این بیماری را تحت کنترل در آورد و عمر بیمار را به طور چشمگیری افزایش داد. این در حالی است که تشخیص دیر هنگام این بیماری با چالش های متعددی همراه بوده و عمدتاً نتایج مناسبی نخواهند داشت ]۳[.

 

۱-۲-۱ راه های گسترش سرطان

 

سرطان به سه طریق در بدن گسترش می­یابد که عبارتند از:

 

 

 

• بافت: سرطان به بافت سالم مجاور حمله می­ کند.
• دستگاه لنفاوی: سرطان به دستگاه لنفاوی حمله می­ کند و در عروق لنفاوی حرکت می­نماید و به دیگر نقاط بدن می­رسد.
• خون: سرطان به سیاهرگها و مویرگها حمله می­ کند و به همراه خون به دیگر نقاط بدن می­رسد.

 

  ۱-۲-۲ روش­های تشخیص

 

روش­هایی برای تشخیص سرطان وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها می­پردازیم:

 

 

 

 

۱-۲-۲-۱ غربالگری(بیمار­یابی) :

 

غربالگری به مفهوم تشخیص زودرس سرطان در افراد بی علامت است که حیات بیمار را تضمین می­ کند. غربالگری سرطان برای گروه­های زیر در دسترس است:
 ‌الف) عموم مردم:  سرطان­های پستان، روده بزرگ، دهانه رحم و پروستات از دسته سرطان­هایی می­باشند که توسط غربالگری تشخیص داده می­شوند.
ب) گروه­های با احتمال بالای ابتلا به سرطان: سرطان­های ریه، کبد در هپاتیتB  و C مزمن، معده، بیضه نیز از دسته سرطان­هایی می­باشند که در این گروه غربالگری می­شوند.

 

۱-۲-۲-۲ آزمایش خون:

 

گاهی در تشخیص بیمارانی که علائم مبهم دارند اندازه ­گیری سطح تومورمارکرها برایشان درخواست می­گردد. تومورمارکرها مواد پروتئینی هستند که در ادرار یا سرم فرد وجود دارند و توسط تومور یا بدن فرد در پاسخ به سرطان تولید می­شوند. تومورمارکرها انواع مختلفی دارند، برخی در نوع خاصی از سرطان تولید می­شوند و به اصطلاح اختصاصی اند و برخی در انواع مختلفی از سرطان ها دیده می­شوند. تومورمارکرها اسامی متفاوتی دارند و برای بررسی سرطان­های متفاوت مورد بررسی قرار می­گیرند مثلا  PSA برای سرطان پروستات،CEA   برای سرطان روده بزرگ و پستان، CA125  برای سرطان تخمدان و CA19-9 برای سرطان لوزالمعده و غیره.

 

۱-۲-۲-۳ رادیو­گرافی از قفسه سینه(CXR):

 

این تصویر­برداری در بیماران با سرطان ریه و بیمارانی که پزشک مشکوک به انتشار سرطان از جایی دیگر به ریه بیمار است بکار می­رود.

 

۱-۲-۲-۴ ماموگرافی:

 

این روش برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان بسیار مفید است.

 

۱-۲-۲-۵ سونوگرافی:

 

این روش به منظور یافتن بدخیمی­های مخفی شکم و حفره لگنی مثل تومور پانکراس و سرطان تخمدان و همچنین برای بررسی سرطان­هایی که در کبد قرار گرفته اند، مورد استفاده قرار می­گیرد.

 

۱-۲-۲-۶ نمونه برداری:

 

این جراحی ساده سرپایی و معمولاً تحت یک بی حسی موضعی انجام می­شود. نمونه برداری در افرادی که یک توده یا تورم بزرگ شونده و یا یک ضایعه پوستی در حال تغییر مورد استفاده قرار می­گیرد.

 

۱-۲-۲-۷ آندوسکوپی:

 

این یک روش تشخیصی با وسایل مخصوص است که توسط پزشک با چراغ برای دیدن حفره معده، روده بزرگ، بینی، نای و ریه ها برای یافتن ضایعات سرطانی بکار می­رود و یک روش مفید برای پیگیری تومور بعد از درمان است.

 

۱-۲-۲-۸ آزمایش ادرار:

 

در بیمارانی که مشکوک به بدخیمی های کلیه، حالب(مجرایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می­ کند)، مثانه و پروستات انجام می­شود.

 

۱-۲-۲-۹ آزمایش خون مخفی در مدفوع:

 

این آزمایش در بیمارانی که سابقه تغییر عادت اجابت مزاج یا کاهش وزن شدید یا سابقه فامیلی بدخیمی روده دارند انجام می شود. این روش در شناسایی سرطان مثانه استفاده می شود.

 

۱-۲-۲-۱۰ اسمیر دهانه رحم(پاپ اسمیر):

 

این روش در زنان برای یافتن ضایعات پیش بدخیم یا تشخیص زود هنگام سرطان بکار می­رود.

 

۱-۲-۲-۱۱ سی تی اسکن:

 

این روش برای یافتن تومورهایی که در حفره­های بدن هستند و با معاینات بالینی همیشگی تشخیص داده نمی­شوند جهت تشخیص زود رس سرطان­های ریه، روده بزرگ، پروستات، مغز و حلق( سر و گردن) بکار می­رود ]۴[.

 

۱-۲-۳ روش­های درمان سرطان

 

روش­های درمانی سرطان عمدتاً بستگی به نوع و مرحله سرطان دارند. هدف از درمان اغلب بهبود کامل سرطان است در غیر این صورت هدف کنترل بیماری تا حد امکان و کاهش علایم آن است. روش­های متداول شامل جراحی، شیمی­درمانی، رادیو­تراپی، هورمون­تراپی و درمان زیست شناختی می­باشند. علاوه بر اینها ممکن است پیوند سلول­های بنیادی برای بیمارانی انجام شود که قادر به دریافت شیمی­درمانی یا پرتو درمانی با دوز بالا نباشند. در واقع پیوند سلول­های بنیادی به عنوان آخرین راه در نظر گرفته می­شود. در مورد برخی از سرطان­ها تنها یک روش درمانی نتیجه بخش می­باشد اما در بعضی موارد ترکیبی از چند روش مؤثر واقع می­شود. روش­های درمانی ممکن است در قسمت خاصی از بدن یا روی تمام بدن اثر داشته باشند.

 

۱-۲-۳-۱ درمان سیستمیک

 

در این روش داروها یا مواد خاصی را وارد جریان خون می­ کنند تا سلول­های سرطانی را در تمام بدن از بین ببرند. این کار باعث از بین رفتن یا کاهش سرعت رشد سلول­های سرطانی­ می­شود که به بافت­ها و اندام­های دورتر از تومور اصلی منتشر شده ­اند. شیمی­درمانی، هورمون درمانی و درمان زیست شناختی جزو درمان­های سیستمیک محسوب می­شوند.

 

۱-۲-۳-۲ هورمون درمانی

 

برخی از انواع سرطان­ها برای رشد به هورمون­های خاصی احتیاج دارند، در هورمون درمانی از رسیدن این

 

هورمون­ها به سلول­های سرطانی جلوگیری می­شود، این شیوه درمانی از درمان­های سیستمیک می­باشد. از سویی دیگر در هورمون درمانی دارویی پزشک دارویی را تجویز می­ کند که مانع از ساخت برخی هورمون­های خاص یا مانع از فعالیت آنها می­شود. با روش جراحی اندام­های سازنده هورمون از بدن خارج می­گردد. عوارض جانبی هورمون درمانی بستگی به روش درمانی دارد. این عوارض اضافه وزن، گرگرفتگی، حالت تهوع و اختلال در باروری را شامل می­شوند. در زنان هورمون درمانی ممکن است باعث قطع یا نامنظم شدن عادت ماهانه و نیز موجب خشکی واژن شود. در مردان هورمون درمانی می ­تواند باعث ناتوانی یا کاهش میل جنسی، بزرگ شدن و دردناک شدن پستان­ها شود.

 

۱-۲-۳-۳ درمان زیست شناختی

 

این روش به سیستم ایمنی بدن(سیستم دفاع طبیعی بدن) برای مبارزه با سرطان کمک می­ کند. برای مثال در درمان برخی بیماران مبتلا به سرطان مثانه پس از جراحی از محلول ب.ث.ژ  استفاده می­شود و پزشک این محلول را از طریق سوند به مثانه تزریق می­ کند. این محلول حاوی باکتری ضعیف شده­ای است که سیستم دفاعی بدن را برای مقابله با سلول­های سرطانی تحریک می­ کند. ب.ث.ژ ممکن است باعث عوارض جانبی شود و مثانه را بشدت دردناک کند. در برخی افراد هم موجب حالت تهوع، تب خفیف یا لرز می­شود. انواع دیگر درمان زیست شناختی اغلب به شکل تزریق وریدی انجام می­شود. برخی بیماران در محل تزریق دچار تحریک­های پوستی می­شوند و در بعضی دیگر عوارضی شبیه سرماخوردگی مانند تب، لرز، سردرد، دردهای عضلانی، خستگی بیش از حد، ضعف و حالت تهوع ایجاد می­ کند. درمان زیست شناختی گاه باعث ایجاد عوارض جانبی خطرناک تری از قبیل تغییرات فشارخون و اختلالات تنفسی نیز می­شود.

 

۱-۲-۳-۴ شیمی درمانی

 

شیمی درمانی استفاده از داروهایی خاص برای از بین بردن سلول­های سرطانی است. در مورد بیشتر بیماران، شیمی درمانی از طریق دهان یا ورید انجام می­شود و در هر دو صورت دارو وارد جریان خون می­شود ومی­تواند به سلول­های سرطانی در تمام نقاط بدن حمله کند. معمولاً شیمی درمانی به صورت دوره­ای انجام می­شود. بیماران یک روز یا بیشتر تحت درمان قرار می­گیرند، سپس پیش از آغاز دوره جدید درمان یک دوره استراحت را بمدت چند روز یا چند هفته بعنوان دوره بازتوانی می­گذرانند. عوارض جانبی این روش درمانی به نوع دارو و میزان مصرف آن بستگی دارد. این داروها بر سلول­های سرطانی و دیگر سلول­هایی که بسرعت تقسیم می­شوند تأثیر گذاشته و ممکن است عوارض زیر را داشته باشند:

 

سلول­های خونی: هنگامیکه دارو به سلول­های خونی سالم آسیب برساند، خطر عفونت، کبودی یا خونریزی بیشتر می­شود و بیمار احتمالاً احساس ضعف و خستگی شدید خواهد کرد.

 

سلول­های ریشه مو: شیمی درمانی ممکن است موجب ریزش مو شود، با این حال موهای بیمار دوباره رشد خواهند کرد. اغلب رنگ و جنس این موها با موهای قبلی متفاوت است.

 

سلول­های پوشاننده دستگاه گوارش: شیمی درمانی ممکن است باعث کم اشتهایی، حالت تهوع، اسهال، استفراغ یا دردهایی در دهان و لبها شود.

 

برخی از داروهای شیمی درمانی بر باروری تأثیر می­گذارند، بانوان ممکن است دیگر بچه دار نشوند و مردان هم شاید قدرت باروری خود را از دست بدهند. با وجود اینکه عوارض جانبی شیمی­درمانی گاه دردناک و نگران کننده است اما معمولاً موقتی است و پزشک می ­تواند آنها را درمان یا مهار کند ]۵[.

 

۱-۲-۳-۵ پرتودرمانی سیستمیک

 

در پرتودرمانی سیستمیک (پرتودرمانی تمام بدن) منشأ تشعشعات مایع یا کپسولی حاوی مواد رادیواکتیو است که به تمام قسمت های بدن می­رسد. بیمار این مایع یا کپسول را می­بلعد یا به وی تزریق می­شود. از این­گونه پرتودرمانی جز برای درمان سرطان، برای مهار درد شدید ناشی از سرطان پیشرفته نیز استفاده می­شود.

 

۱-۲-۳-۶ درمان موضعی

 

[۱] چنگار واژه فارسی سرطان است

 

[۲] World Health Organization(WHO)

پایان نامه : سنتز و مطالعه بر روی گرانروی محلول،حل پذیری، گرماتابی و بلورینگی

 حل پذیری، گرماتابی و بلورینگی

 

 استاد راهنما :

 

دکتر حسین بهنیافر

 

 استاد مشاور:

 

دکتر آقاپور 

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                          صفحه

 

 چکیده.۱    

 

مقدمه۲

 

فصل اول : کلیات و مروری بر پژوهش‌های اخیر

 

۱-۱-پلی‌آمیدهای آروماتیک با عملکرد بالا.۳

 

۱-۲-پلی‌آمیدهای آروماتیک تجاری.۴

 

۱-۳-عوامل موثر در بهبود فرایندپذیری پلی‌آمیدها۷

 

۱-۴-کاربرد پلی‌آمیدهای آروماتیک.۱۱

 

۱-۵-روش های سنتز پلی‌آمیدهای آروماتیک۱۳

 

   ۱-۵-۱- سنتز در محلول‌های با دمای پایین۱۳

 

  ۱-۵-۲- سنتز در محلول‌های با دمای بالا۱۶

 

  ۱-۵-۳- روش های دیگر پلیمریزاسیون.۱۹

 

۱-۶- مروری بر پژوهش های اخیر.۲۰

 

  ۱-۶-۱- پلی‌آمیدهای آروماتیک حاوی گروه های CF₃ 20

 

  ۱-۶-۲- پلی‌آمیدهای آروماتیک حاوی گروه های نفتالن.۳۸

 

۱-۷-هدف پژوهش جاری۴۴

 

فصل دوم: فصل تجربی

 

۲-۱- مواد شیمیایی۴۵

 

۲-۲- دستگاهوری.۴۵

 

۲-۳- سنتز مونومر۴۶

 

  ۲-۳-۱- سنتز ۵،۱- ‌بیس‌(۲-نیترو-۴-تری‌فلوئورومتیل‌فنوکسی)نفتالن(BNFPN)46

 

  ۲-۳-۲- سنتز ۵،۱- ‌بیس‌(۲-آمینو-۴-تری‌فلوئورومتیل‌فنوکسی)نفتالن(BAFPN)47

 

۲-۴- سنتز پلی‌(آمید-اتر)ها.۴۸

 

۲-۵- تعیین حل پذیری پلیمرها۴۸

 

۲-۶- تعیین گرانروی درونی محلول پلیمرها۴۹

 

۲-۷- سایر آنالیزها.۴۹

 

فصل سوم: نتایج و بحث

 

۳-۱- سنتز مونومر۵۰

 

  ۳-۱-۱- سنتز۵،۱- بیس( ۲- نیترو-‌۴-‌تری‌فلوئورومتیل‌فنوکسی)نفتالن(BNFPN).50

 

  ۳-۱-۲- سنتز۵،۱- بیس(۲- آمینو-۴-‌تری‌فلوئورومتیل‌فنوکسی)نفتالن(BAFPN).54

 

۳-۲- سنتز پلی(آمید-اتر)ها.۵۹

 

۳-۳- بررسی برخی خواص پلیمرها۶۴

 

فصل چهارم: نتیجه گیری

 

۴-۱- نتیجه گیری.۷۰

 

پیوست۷۱

 

فهرست منابع.۷۴

 

چکیده

 

دسته‌ی جدیدی از پلی(آمید-اتر)های فلوئوردار کاملا آروماتیک، بوسیله پلیمریزاسیون تراکمی مستقیم یک دی آمین بر پایه نفتالن به نام ۵,۱- بیس(۲-آمینو-۴-تری­فلوئورومتیل­فنوکسی)نفتالن (BAFPN) با چهار دی اسید مختلف شامل ترفتالیک اسید(TPA)، ایزوفتالیک اسید (IPA)، ۲،۵-پیریدین دی کربوکسیلیک اسید(۲,۵-PDA)  و ۶،۲-پیریدین دی کربوکسیلیک اسید (۲,۶-PDA) با موفقیت سنتز شدند و تاثیر حضور گروه های فلوئوردار CF₃ و حلقه های صلب نفتالن بر خواص پلیمرها از قبیل حل پذیری، بلورینگی و پایداری گرمایی مورد بررسی قرار گرفت. ساختار مونومر و پلیمرهای سنتز شده توسط طیف سنجی FT-IR و NMR بررسی و تایید شدند. میزان بلورینگی پلیمرها با مطالعاتXRD  بررسی شد که نتایج حاصل نشان داد گروه های CF₃ متصل به زنجیره ها نظم ساختاری پلیمرها را به مقدار زیادی مختل کرده و منجر به کاهش بلورینگی شده است. همچنین پلیمرها از حل پذیری خوبی در حلال های آلی برخوردار بودند. بررسی مورفولوژی پلیمرها بوسیله تصاویر SEM به وضوح نشان داد که ساختار ماکرومولکولها به صورت میکروپلیت بودند. ترموگرام TGA پلیمرBAFPN/2,6-PDA  ، نشان داد که این پلی(آمید-اتر) دارای پایداری گرمایی بسیار خوبی است. همچنین مقدار T_g این پلیمر نیز با بهره گرفتن از نمودار DSC تعیین و مشخص شد.

 

 کلمات کلیدی: پلی‌(آمید-اتر)، مقاومت گرمایی، حل پذیری، بلورینگی

 

  مقدمه

 

پلیمرهای با عملکرد بالا طبقه­ی مهمی از پلیمرها هستند که کاربردشان پیوسته در حال گسترش است که این کاربردها اغلب خواستار ترکیباتی مناسب و دارای خواصی مثل استحکام بالا، فرایندپذیری بالا ، چقرمگی، پایداری شیمیایی و حرارتی برجسته و ثابت دی­الکتریک کم می­باشند. پلی­آمیدها، پلی­ایمیدها و پلی(آمید-ایمید)ها به خاطر داشتن چنین خواصی توجه هستند اما  این دسته از پلیمرهای آروماتیک در سنتز و فراورش مشکل حل پذیری کم و دمای انتقال شیشه­ای (T_g) بالا را دارند. امروزه پژوهش های عملی و بنیادی روی افزایش فرایندپذیری و انحلال پذیری پلی‌آمیدهای آروماتیک متمرکز شده است تا کاربرد حرفه ای و صنعتی این پلیمرها افزایش یابد که از جمله این اصلاحات می توان به واردسازی اتصالات انعطاف‌پذیر در زنجیره‌های پلیمری، تعبیه گروه های حجیم در پیکره پلیمرها، حضور حلقه های هتروسیکل و همچنین حلقه های آویزان هتروآروماتیک در ساختار پلیمرها اشاره کرد. همچنین قرارگرفتن گروه های فلوئوردار در پیکره پلیمر، حل پذیری و عملکرد الکتریکی و دی الکتریکی پلیمر را افزایش میدهد که این افزایش به علت قطبش پذیری کم ، دوقطبی جزیی پیوندهای C-F و افزایش حجم آزاد می باشد. وجود گروه های هالوژنی مثل کلر و فلوئور پلیمرها را در برابر شعله، حلال، اسید و باز مقاوم می سازد که باعث افزایش کاربرد آنها می شوند. از مهمترین این گروه ها می توان به گروه های CF₃ اشاره نمود که حضور این گروه برهمکنش های بین زنجیری را کاهش داده و با ایجاد سد چرخشی در پلی‌آمیدها حلالیت را تغییر می دهد. همچنین وجود واحدهای نفتالنی که گروه های آزادکننده الکترون مثل اتر یا آمین دارند و به عنوان یک بخش سخت با خواص فتواکتیو مطرح هستند، خواص ویژه ای به پلیمر می دهند و می توانند حل پذیری و فرایندپذیری پلیمرهای مقاوم حرارتی را بدون کاهش قابل توجه مقاومت حرارتی افزایش بدهند.

 

۱-۱- پلی‌آمیدهای آروماتیک با عملکرد بالا

 

توسعه پلیمرهای با عملکرد بالا از سال ۱۹۵۰ به منظور استفاده در صنایع هوافضا و الکترونیک آغاز شد. اصطلاح عملکرد بالا به پایداری غیرعادی به هنگام قرار گرفتن در شرایط نامساعد و ویژگی هایی که پلیمرهای معمول را بهبود میدهند، اطلاق می‌شود. عمومی ترین مشخصات پلیمرهای باعملکرد بالا و مقاوم در برابر دما ماندگاری طولانی مدت (بیشتر از ۱۰۰۰ ساعت در˚ C177) ، دمای تجزیه حرارتی بالای ˚ C450،  سرعت کم افت وزنی در دماهای بالا، دمای انحراف گرمایی بالا، داشتن ساختارهای آروماتیک، خواص مکانیکی عالی و وجود بخش های سخت که باعث افزایش  (بیشتر از ˚ C200) می‌شوند، می‌باشد. بطور کل پلیمرهای مقاوم حرارتی برای استفاده در دماهای بالا، باید دارای ویژگی های زیر باشند:

 

 

الف- دمای ذوب )نرم شدگی)  بالا (T_m)

 

ب- مقاومت در برابر تخریب اکسایشی در دمای بالا

 

ج- پایداری در برابر عوامل شیمیایی و تابشی

 

د- مقاومت در برابر دیگر فرآیندهای حرارتی تخریبی )غیر اکسایشی(

 

مهمترین فاکتورهایی که باعث عملکرد بالا و مقاومت گرمایی پلیمرها می‌شوند عبارتند از استحکام پیوندهای اصلی، پایدارسازی رزونانسی، نیروهای پیوندی ثانویه ( پیوند هیدروژنی، واندروالس، برهمکنش های قطبی و غیره)، توزیع وزن مولکولی، تقارن مولکولی، اتصالات عرضی، خلوص، مکانیسم شکافتگی پیوند، ساختارهای بین زنجیری سخت و افزودنی ها یا تقویت کننده ها ( فیبرها، خاک رس، نانوذرات مختلف) [۲۵].

 

پلی‌آمیدها در طبیعت بصورت پروتئین‌ها و الیاف طبیعی مانند ابریشم و پشم و بصورت سنتزی در الیاف مصنوعی و پلاستیک‌ها یافت می‌شوند. اولین توسعه مربوط به پلی‌آمیدها با کار کاروترز پدر شیمی پلیمر در آمریکا، در سال ۱۹۳۵ میلادی آغاز شد. کاروترز، با بهره گرفتن از واکنش هگزا متیلن دی‌‌آمین و آدیپیک اسید موفق به تهیه پلی‌(هگزا‌متیلن‌آدیپامید) شد که بعدها توسط کمپانی دوپونت نام تجاری نایلون۶،۶ بر روی این پلی‌آمیدها نهاده شد.[۱۹] پلیمرهای با عملکرد بالا بواسطه معیارهایی مثل میزان مقاوت گرمایی، استحکام مکانیکی، چگالی مخصوص پایین، قابلیت هدایت بالا، خواص گرمایی و الکتریکی بالا، و عایق بودن در برابر صدا و مقاومت شعله بالا توصیف می‌شوند. از اینرو پلی‌آمیدهای آروماتیک به دلیل خواص مکانیکی و گرمایی بالایشان به عنوان پلیمرهای با عملکرد بالا مطرح می‌شوند که در تکنولوژی های پیشرفته می‌توانند جایگزین ترکیباتی مثل فلزات و سرامیک ها گردند۶-۷۰-۹-۶۲] [.

 

جدیدترین، ساده ترین و معروف ترین پلی‌آمیدهای آروماتیک (آرامیدها) عبارتند از پلی پارافنیلن ترفتالامید (PPPT)  و پلی متا فنیلن ایزوفتالامید (PMPI)  که هر دوی آنها میتوانند به فیبرها سنتزی با مقاومت کششی بالا، مقاوم در برابر برش و شعله تبدیل بشوند. همچنین از آنها به عنوان پوشش، پرکننده و جلادهنده نیز استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای آنها می‌توان به استفاده در صنعت اسلحه سازی، تولید پارچه های پیشرفته، صنعت هوافضا و تولید کامپوزیت های پیشرفته، عایق سازی های الکتریکی، سپرهای ضد گلوله، فیلترهای صنعتی، لباس ها و محافظ های ورزشی نیز اشاره کرد. دمای انتقال آرامیدهای تجاری، که بالاتر از دمای تجزیه آنهاست، و همینطور حل پذیری ضعیف آنها در حلال های آلی متداول، باعث شده که کاربرد آنها محدود و فرایند پذیری شان مشکل باشد[۶۱].

 

پلی‌آمیدهای آروماتیک تجاری

 

پلی‌آمیدهای تمام آروماتیک، پلی‌آمیدهای سنتزی هستند که که حداقل ۸۵% گروه های آمید در آنها مستقیم به دو حلقه آروماتیک متصل هستند.[۷۰] نایلون ۶،۶ از جمله پلیمرهای مهندسی میباشد که دارای استحکام کششی و قابلیت مفتول­شدن بالا، مقاومت شیمیایی خوب، ضریب اصطحکاک کم، عایق الکتریکی خوب و فراورش آسان می­باشد. البته، این پلیمرها معایبی مانند، جذب رطوبت بالا، پایداری ابعادی کم، دمای تجزیه حرارتی کم و به خصوص آتش­گیری آسان را دارند. دماهای گداز بسیار بالا در آرامیدهای تجاری که بالای دمای تجزیه­شان واقع می­شود و حلالیت پایین­ آنها در محلول­های آلی معمول، باعث سخت شدن فرایند پذیری آنها شده و کاربردشان را محدود می­ کند. در نتیجه، پژوهش های پایه­ای و کاربردی اخیر بر روی بهبود فرآیندپذیری و حلالیت آن­ها تمرکز دارد به این منظور که حوزه­ کاربردهای تکنولوژیکی این مواد را گسترش دهند. شکل ۱-۱ ساختمان پلی پارا فنیلن ترفتالامید و پلی متا فنیلن ایزوفتالامید را نشان می‌دهد که آرامیدهای تجاری هستند.

 

 اولین آرامید با جهت گیری تمام پارا، پلی پارا بنزآمید (PPBA) (Fiber B®) بود.  PPBA در سال ۱۹۷۰ بوسیله PPPT با نام تجاری کولار جایگزین شد. بسپارش تراکمی آنها در دماهای پایین و در محلول ترفتالویین دی کلرید و پارافنیلن دی آمین در هگزا متیل فسفرآمید انجام گرفت. بعدها از N-متیل ۲ پیرولیدون و  برای انجام واکنش استفاده شد.

 

کارایی بالای کولار ناشی از ساختمان شیمیایی آن می‌باشد. ساختارهای تمام آروماتیک با استخلاف های تمام پارا، ماکرومولکولهای میله مانند را ایجاد می‌کنند که انرژی همدوسی بالایی دارند و به علت پیوندهای هیدروژنی درون مولکولی تمایل زیادی به متبلور شدن دارند. فیبرهای کولار می‌توانند به کامپوزیت ها و موادی با مقاومت مکانیکی و گرمایی عالی  تبدیل شوند.

 

پلی‌آمیدهای تمام آروماتیک با جهت گیری متا  درحلقه فنیلین مثل PMPI  ساختارهای کمتر خطی دارند  و یک کاهش پیوسته در انرژی چسبندگی و تمایل‌شان به بلورینگی دیده می‌شود. این پلی‌آمید یک پلیمر با عملکرد بالا با مقاومت مکانیکی و گرمایی بالا می‌باشد که در سال ۱۹۶۷ تحت نام تجاری نومکس معرفی شد.

 

 

علاوه بر این هم بسپارش TCP با PPD و ۳،۴-دی آمینو دی فنیل اتر (ODA) منجر به ایجاد یک پلیمر نسبتا انحلال پذیر ODA/PPPT با نام تجاری تکنورا technora می‌شود(شکل۱-۱). عدم تقارن مونومر ODA و هم بسپارش، منجر به تولید پلیمری با نظم ساختاری و انرژِی همدوسی کمتر می‌شود [۱۰-۴۵-۶۰-۷۴]. در جدول ۱-۱ خلاصه ای از ویژگی­های فیزیکی الیاف­های آرامیدی تجاری (­پارامترهای شبکه بلوری، چگالی، درصد رطوبت متعادل، ویژگی­های کششی در دماهای اتاق و بالا، ویژگی­های حرارتی و مقاومت شیمیایی­) و ویژگی­های فیلم­های آرامیدی تجاری نمایش داده شده است. همگی این پلیمرها دارای مقاومت حرارتی بالایی می‌باشند، و این امر نشان می‌دهد که  حضوریک پلیمر در صنعت نیازمند مقاومت حرارتی بالای آن پلیمر است. پایداری حرارتی، یکی از زمینه‎های نوین در علوم پلیمری می‎باشد [۶۹] . خواص حرارتی در پلیمرها به قدری حائز اهمیت میباشد که هم اکنون دستگاه ها و روش های جدیدی جهت اندازه گیری این خواص در آزمایشگاهها وپژوهشگاههای پلیمر بکار گرفته شده و هر روزدرحال پیشرفت می‌باشند.

پایان نامه دکتری: مداخلات روانشناختی بر شاخص های سلامت جسمی و روانی بیماران دیابتی نوع ۲

رشته روان شناسی سلامت

 

عنوان:

 

اثربخشی مداخلات روانشناختی بر شاخصهای سلامت جسمی و روانی بیماران دیابتی نوع۲

 

استادان راهنما:

 

دکتر احمد علی­پور

 

دکتر حمید پورشریفی

 

استادان مشاور:

 

دکتر حسین زارع

 

دکتر محمد افخمی اردکانی

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب:

 

فهرست جداول/س

 

فهرست نمودارها/ظ

 

فصل اول:کلیات تحقیق                   

 

۱-۱- بیان مساله /۲                                                        

 

۲-۱- ضرورت و اهمیت پژوهش/۵                                                          

 

۳-۱- هدف های پژوهش/۸                                           

 

۴-۱- فرضیه­ های پژوهش/۹                            

 

معرفی متغیرهای پژوهش و تعاریف عملیاتی آنها /۱۰

 

۱-۵-۱- آموزش گروهی شناختی-رفتاری/۱۰                                                                

 

۱ -۵-۲- آموزش شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی/۱۱                                                 

 

۱-۵-۳- مداخله ی گروهی افزایش انگیزه/۱۱                                                                

 

۱-۵-۴- مداخله­ی گروهی روانی اجتماعی/۱۲                                                               

 

۱-۵-۵- هموگلوبین گلیکوزیله/۱۲                                                                            

 

۱-۵-۶- کورتیزول/۱۴                                                                                           

 

۱-۵-۷- فشارخون                                                                                          

 

۱-۵-۸- بهزیستی/۱۵                                                                                           

 

۱-۵-۹- کیفیت زندگی /۱۵                                                                                   

 

۱-۵-۱۰- تیپ شخصیتی  D/16    

 

۱-۵-۱۱- خودکارآمدی /۱۶                                                                                

 

۱-۵-۱۲- رفتار مراقبت از خود/۱۶                                                                         

 

۱-۵-۱۳- استرس /۱۶                                                                                        

 

۱-۵-۱۴- مشکلات مرتبط با دیابت /۱۷                                                                 

 

۱-۵-۱۵- کانون کنترل سلامت /۱۷                                                                       

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

۲-۱- مداخلات روان شناختی گروهی مربوط به دیابت /۱۹                                                   

 

۲-۱-۱- ذهن­آگاهی مبتنی بر شناخت­درمانی /۲۰                                                         

 

۲-۱-۱-۱- تعریف ذهن­­آگاهی /۲۰                                                                  

 

۲-۱-۱-۲- تاریخچه­ی درمان ذهن­آگاهی مبتنی بر شناخت­درمانی /۲۲                     

 

۲-۱-۱-۳– نسخه­های گوناگون درمان ذهن­آگاهی /۲۳                                        

 

۲-۱-۱-۴– مکانیسم عمل ذهن­آگاهی /۲۵                                                       

 

۲-۱-۱-۵- اثر بخشی درمان ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی /۲۶                   

 

۲-۱-۲- درمان گروهی شناختی­ رفتاری /۲۷                                                       

 

۲-۱-۲-۱- تعریف درمان شناختی رفتاری /۲۷                                                 

 

۲-۱-۲-۲- اصول و مولفه‌های درمان شناختی رفتاری /۲۸ 

 

۲-۱-۲-۳- هدف درمانگری شناختی رفتاری /۲۹                                             

 

۲-۱-۲-۴- کاربردهای درمان شناختی رفتاری /۳۰ 

 

۲-۱-۲-۵- اثر بخشی درمان گروهی شناختی رفتاری در بیماران دیابتی/۳۱           

 

۲-۱-۳- مصاحبه­ انگیزشی /۳۲ 

 

۲-۱-۳-۱- تعریف مصاحبه­ی انگیزشی /۳۲                                                   

 

۲-۱-۳-۲- اصول و فنون مصاحبه­ی انگیزشی/۳۲                                           

 

۲-۱-۳-۳- شواهد تجربی از کاربرد مصاحبه­ی انگیزشی در بیماران دیابتی /۳۵        

 

۲-۱-۳-۴- درمان افزایش انگیزه(MET) /36                                                       

 

۲-۱-۴- مداخله­ی گروهی روانی اجتماعی /۳۷                                               

 

۲-۱-۴-۱- پیشینه­ی مداخلات گروهی روانی اجتماعی /۳۷                               

 

۲-۱-۴-۲- اثربخشی مداخلات روانی اجتماعی /۳۹                                         

 

۲-۱-۴-۳- مداخلات روانی اجتماعی گروهی در بیماران دیابتی /۴۰                    

 

۲-۲-دیابت /۴۲                                                                                               

 

۲-۲-۱- مقدمه /۴۳                                                                                  

 

۲-۲-۲- تعریف دیابت /۴۳                                                                         

 

۲-۲-۳- انواع دیابت /۴۴                                                                           

 

۲-۲-۳-۱- دیابت نوع۱/۴۴                                                                    

 

۲-۲-۳-۲- دیابت نوع۲ /۴۴                                                                 

 

۲-۲-۳-۴- دیابت حاملگی /۴۵                                                             

 

۲-۲-۳-۵- دیابت همراه با بیماری های دیگر /۴۵                                       

 

۲-۲-۳-۶- پری دیابت /۴۵                                                                 

 

۲-۲-۴- همه­گیر شناسی دیابت /۴۶                                                          

 

۲-۲-۵- سبب شناسی دیابت /۴۷                                                             

 

۲-۲-۶- عوارض دیابت ۴۷                                                                     

 

۲-۲-۶-۱- عوارض زودرس ۴۷                                                           

 

۲-۲-۶-۲- عوارض دیررس دیابت /۴۹                                                   

 

۲-۲-۷- عوامل خطر در دیابت نوع دو و مراقبت از خود /۵۲                            

 

۲-۲-۷-۱- چاقی و دیابت /۵۲                                                           

 

۲-۲-۷-۲- فعالیت بدنی و دیابت /۵۳                                                  

 

۲-۲-۷-۳- تغذیه و دیابت /۵۴                                                          

 

۲-۲-۷-۴- فشارخون و دیابت /۵۵    

 

۲-۲-۷-۵- استرس و دیابت /۵۶                

 

۲-۲-۸- همبسته های روانی دیابت /۵۷     

 

۲-۲-۸-۱- تیپ شخصیتی D/57

 

۲-۲-۸-۲- خودکارآمدی /۵۹                                                           

 

۲-۲-۸-۳- حمایت اجتماعی ادراک شده /۶۱                                        

 

۲-۲-۸-۴- کانون کنترل سلامت /۶۳                                                 

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

۳-۱-نوع و طرح پژوهش  /۷۰                                                                        

 

۳-۲- شرکت کنندگان /۷۰                                                                  

 

۳-۲-۱- جامعه­ی آماری /۷۰                                                            

 

۳-۲-۲- نمونه و نحوه­ی انتخاب آن /۷۰                                              

 

۳-۳- شیوه ی اجرا  /۷۲                                                                    

 

۳-۴- روش تجزیه و تحلیل داده ها /۷۶                                                 

 

۳-۵- ابزارهای اندازه گیری /۷۶                                                          

 

۳-۵-۱- پرسشنامه­ی بهزیستی روانی /۷۷                                         

 

۳-۵-۲- پرسشنامه­ی خود کارآمدی عمومی /۷۸                                 

 

۳-۵-۳- پرسشنامه­ی تیپ شخصیتیD /78    

 

۳-۵-۴- پرسشنامه­ی کیفیت زندگی ویژه ی افراد دیابتی /۷۹                 

 

۳-۵-۵- پرسشنامه­ی رفتار مراقبت از خود /۷۹                                 

 

۳-۵-۶- پرسشنامه­ی مشکلات مرتبط با دیابت /۸۰                             

 

۳-۵-۷- پرسشنامه­ی افسردگی، اضطراب و استرس /۸۱                        

 

۳-۵-۸-  مقیاس چند وجهی کانون کنترل سلامت /۸۲                        

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق

 

۴-۱- مقدمه /۸۴

 

۴-۲- توصیف آماری متغیرها و شاخص­های پژوهش /۸۵                           

 

۴-۲-۱- آماره­های توصیفی شاخص­های سلامت روانی /۸۵                    

 

۴-۲-۱-۱- کیفیت زندگی /۸۵                                                       

 

۴-۲-۱-۲- بهزیستی /۸۶

 

۴-۲-۱-۳- خودکارآمدی /۸۷                                                       

 

۴-۲-۱-۴- نگرانی­های ناشی از دیابت /۸۹                                       

 

۴-۲-۱-۵- استرس /۹۰

 

۴-۲-۲- آماره­های توصیفی شاخص­های سلامت جسمی /۹۱                     

 

۴-۲-۲-۱- قند­خون /۹۱

 

۴-۲-۲-۲- کورتیزول /۹۲                                                           

 

۴-۲-۲-۳- فشار خون /۹۴                                                          

 

۴-۲-۳- آماره­های توصیفی شاخص­های کانون کنترل سلامت /۹۵              

 

۴-۲-۳-۱- درونی /۹۵

 

۴-۲-۳-۲- منبع قدرت /۹۶                                                         

 

۴-۲-۳-۳- شانس /۹۷

 

۴-۲-۴- آماره­های توصیفی سایر متغیرها /۹۸                                       

 

۴-۲-۴-۱- سن /۹۸

 

۴-۲-۴-۲- میزان مراقبت از خود /۹۹                                           

 

۴-۲-۴-۳- تیپ شخصیتی /۱۰۰                                                  

 

۴-۳- آزمون تجزیه و تحلیل فرضیه ­ها /۱۰۱                                         

 

فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه­ پیشنهادات

 

۵-۱-  بحث /۱۷۱

 

۵-۱-۱- اثر بخشی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی /۱۷۱              

 

۵-۱-۲- اثربخشی آموزش گروهی روانی اجتماعی /۱۷۳                       

 

۵-۱-۳- اثربخشی آموزش گروهی شناختی رفتاری /۱۷۴                     

 

۵-۱-۴- اثربخشی آموزش گروهی افزایش انگیزه ۱۷۶                         

 

۵-۱-۵- مقایسه اثربخشی مداخلات روان شناختی /۱۷۶                      

 

۵-۲-نتیجه گیری /۱۷۸

 

۵-۳- محدودیت­ها /۱۸۰

 

۵-۴- پیشنهادها /۱۸۱

 

منابع /۱۸۴

 

پیوست­ها  /۲۰۱

 

چکیده:

 

به منظور بررسی اثر بخشی مداخلات روان شناختی بر شاخص­های سلامت جسمی و روانی در بیماران دیابتی، در سال ۱۳۹۰ از مرکز تحقیقات دیابت یزد،۸۰ نفر بیمار زن مبتلا به دیابت نوع۲ انتخاب شدند. میانگین سنی پاسخگویان ۹۱/۴۳ و انحراف معیار ۹۶/۲ بود،حداقل مدت ابتلاء به دیابت نیز شش ماه و تحصیلات نیز در سطح متوسطه بود. ابتدا شرکت­کنندگان پرسشنامه­­های پژوهش را تکمیل کردند و سپس آزمایش خون جهت انجام آزمایش های هموگلوبین گلیکوزیله و کورتیزول سرم، از آنها گرفته شد. سپس شرکت کنندگان به طور تصادفی به پنج گروه تقسیم شدند؛۴ گروه مداخله شامل؛ مداخله ی گروهی روانی اجتماعی، مداخله­­ی گروهی افزایش انگیزه، مداخله­ی گروهی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی، مداخله­ی گروهی رفتاری شناختی و یک گروه کنترل. پس از اتمام مداخلات(پس آزمون) ویک ماه بعد(پی گیری) پرسشنامه­ها تکمیل شد و صرفا در مرحله­ی پس آزمون آزمایش خون گرفته شد. در این پژوهش شاخص­های روانی در قالب پرسشنامه­های خودکارآمدی، بهزیستی روانی، تیپ شخصیتیD، کیفیت زندگی ویژه­ی افراد دیابتی، رفتار مراقبت از خود، مشکلات مرتبط با دیابت، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس و مقیاس چند وجهی کانون کنترل سلامت و شاخص­های بهزیستی جسمانی از طریق فشار خون و آزمایش خون (کورتیزول و هموگلوبین گلیکوزیله) سنجیده شد.

 

 

داده های تحقیق با بهره گرفتن از روش آماری مانوا و آزمون های  تعقیبی مناسب تجزیه و تحلیل شد. جهت بررسی توزیع متغیرها نیز از آزمون کلموگورف- اسمیرنوف استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان داد که به ترتیب مداخله­ی گروهی روانی اجتماعی، شناختی رفتاری، ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی و افزایش انگیزه تأثیر بیشتری در بهبود شاخص­های کیفیت زندگی و نگرانی­های ناشی از دیابت داشته اند. در بهبود شاخص بهزیستی روانی مداخله­ی گروهی روانی اجتماعی، ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی، شناختی رفتاری و افزایش انگیزه به ترتیب تأثیر بیشتری داشته اند. مداخله­ی گروهی روانی اجتماعی، ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی، شناختی رفتاری و افزایش انگیزه تأثیر بیشتری در بهبود شاخص قند خون داشته اند، در بهبود شاخص کورتیزول مداخله­ی شناختی رفتاری، ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی، گروهی روانی اجتماعی و افزایش انگیزه تأثیر بیشتری داشته ­اند و نیز مداخله­ی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی، شناختی رفتاری، گروهی روانی اجتماعی و افزایش انگیزه تأثیر بیشتری در بهبود شاخص فشار خون داشته اند.

 

بر اساس نتایج پژوهش به نظر می رسد که مداخلات روان شناختی با گذشت زمان باعث بهبودی شاخص های روان شناختی و نیز افزایش رفتار مراقبت از خود در بیماران مبتلا به دیابت می شود. توصیه می شود جهت افزایش رفتار مراقبت از خود و نیز بهزیستی روانی در بیماران دیابتی، آموزش ها و مداخله های گروهی روان شناختی در دستور کار درمان این بیماران قرار گیرد.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

۱-۱- بیان مسأله

 

در میان پژوهش­های فراوانی که در سال­های اخیر پیرامون سبب شناسی، سیر، پیش­آگهی و درمان دیابت انجام شده است، عوامل روان شناختی مورد توجه خاص قرارگرفته­اند(نوونو همکاران؛۲۰۱۰، ایگد؛۲۰۰۵). به­عبارتی این بیماران با دو مساله عمده مواجه هستند؛ ۱) مسائل خودمراقبتی مثل رژیم گرفتن و ادامه دادن رژیم و ۲)مسائل هیجانی؛ بیش از۴۰-۲۰درصد بیماران دیابتی مشکلات هیجانی را تجربه می­ کنند که از نگرانی­های ناشی از بیماری(مثل ترس از بروز نشانه های بیماری) تا نشانه­ های عمومی­تر نگرانی، اضطراب و افسردگی را شامل می­شود(نوون و همکاران؛۲۰۱۰). این ناراحتی­های هیجانی نه­تنها برای فرد ناخوشایند است بلکه تحقیقات نشان ­داده­ است که باعث کاهش کیفیت زندگی(ایگد،۲۰۰۵)، رفتارهای خودمراقبتی ضعیف(لوستمن؛۲۰۰۸) و ارزیابی منفی از درمان با انسولین و کاهش کنترل قندخون(نوون وهمکاران ؛۲۰۱۰) و در موارد شدید باعث ناراحتی­های قلبی-عروقی و حتی مرگ بیمار می­شود(بنگنر ،مرالس،پست و براس؛۲۰۰۷). از جمله عوامل تاثیرگذار بر تشدید هیجانات منفی در این بیماری کانون کنترل سلامت بیماری و تیپ شخصیتی بیمار است.نتیجه تحقیقات نشان داده است که افراد تیپDسطوح بالاتر بیگانگی اجتماعی را تجربه می کنند، هرچه فرد از نظر اجتماعی بیشتر در خود فرورفته باشد، به­همان اندازه حمایت اجتماعی کمتری را تجربه می­ کند(دنولت،۲۰۰۰) ونتیجه تحقیقات نشان داده است که حمایت اجتماعی مهم­ترین عامل در کنترل قند­خون در بیماران دیابتی می­باشد( ادیتاما،۲۰۱۱).

 

 

از عوامل روان شناختی که مورد توجه پژوهشگران این حوزه قرار­گرفته­اند، می­توان به استرس(فشار روانی) اشاره کرد.استرس می­تواند با کاهش تمرکز مراجع و ایجاد اختلال در مهارت­های تصمیم­گیری و با تاثیر بر توانایی­های متخصص سلامت روان در برقراری ارتباط درمانی قوی با مراجع، موجب کاهش تاثیر مداخله­های روان شناختی شود.

 

از طرفی دیابت، یک منبع استرس برای افراد مبتلا به این بیماری است. استرس ناشی از دیابت علاوه بر اثرات سوءجسمی، اثر منفی روانی نیز دارد. از عمده ­ترین این اثرها می­توان به افسردگی اشاره نمود.  افسردگی در بیماران مبتلا به دیابت می ­تواند با بی­اشتهایی، ایجاد بی­نظمی در رژیم غذایی یا نپذیرفتن تزریق انسولین از طرف بیمار همراه شود و در نتیجه درمان و کنترل دیابت را دشوار سازد.  این موضوع در یک چرخه­ی معیوب، باعث تشدید مشکلات هیجانی فرد از جمله استرس، افسردگی و اضطراب می­شود. بنابراین، شناخت مشکلات روانی این بیماران، رفع و یا کاهش این مشکلات، به همراه ارائه­ آموزش­هایی برای ارتقای کیفیت زندگی آنها، بخش مهمی از درمان جامع دیابت را تشکیل می­دهد.

 

بنابراین شناخت مشکلات جسمی و روانی به همراه ارائه­ آموزش­هایی برای ارتقای کیفیت­زندگی آنها بخش مهمی از درمان جامع دیابت را تشکیل می­دهد(دوازده امامی ، روشن، محرابی و عطاری؛ ۱۳۸۸). با وجود آنکه در مورد دیابت نوع۲نتیجه­­ی تحقیقات حاکی از اثربخشی درمان­های روانی در این بیماران است در مورد دیابت نوع۱نتیجه­ی فراتحلیل­ها نشان داده است که اثر بخشی درمان­های روانشناسی در بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان با دیابت نوع ۱هنوز تایید نشده است و نتایج در مورد تاثیر آن ضدو نقیض است شاید به این دلیل که علت این بیماری بیشتر زیستی است(باچ؛۲۰۰۲).

 

به­نظر می­رسد عوامل روان شناختی جزء عوامل خطر ساز و یا تشدید کننده­ بیماری دیابت هستند. یک علت شایع برای عدم مدیریت هیجانات در این بیماران این باور غلط است که تاثیر هیجانات منفی جدی نیست. از آنجا که روان­درمانی با هدف آموزش فنون تغییر رفتار در بیماری­های طبی، می ­تواند باعث کاهش نیاز به استفاده از خدمات پرهزینه­ی پزشکی و افزایش سلامت روان بیماران شود، طراحی و به­کارگیری مداخله­هایی مبتنی بر رویکردهای روان­درمانی اثربخش و سودمند در مورد بیماری­های طبی و مزمن به طور کلی و دیابت به طور خاص از اهداف مهم درمانی است.

 

امروزه درک و تغییر نگرش­ها و رفتار بیمار که هدف درمان­های شناختی رفتاری است یک مولفه­ی اساسی در مراقبت از کسانی است که از دیابت نوع۲رنج می­برند. این برنامه­ها که به آموزش بیمار و آموزش مهارت­های مقابله با استرس می ­پردازد می ­تواند به درمان طبی متداول و استاندارد اضافه شود تا نیازهای روان­شناختی، رفتاری و سبک زندگی بیماران مبتلا به دیابت را برطرف نماید(فرمن،هربرت،مویترا،یومنز وگلر؛۲۰۰۷). نتایج مطالعات با هدف تاثیر مداخلات روانشناسی بر مشکلات جسمی و روانی بیماران دیابتی نوع۲نشان داد که درمان شناختی-رفتاری یک درمان موثر در افسردگی اساسی بیماران دیابتی می­باشد(واندرفلدزکرنیلزو همکاران؛۲۰۱۰) و اساسا در کاهش علائم اضطراب، استرس و نگرانی­های ویژه دیابت درمان موثری است(وان باستیلار،پاور و اسنوک؛۲۰۱۱). سابورین ،والیس و کوری(۲۰۱۱) شکل کوتاهی از مداخله­ی روانی اجتماعی گروهی را طراحی کردند ویژه­ی اصلاح رفتار، کمک به مدیریت و ثبات هیجانی در بیماران دیابتی نوع ۲که نتیجه­ی تحقیق آنها نشان داد که بیماران این مداخله را در مدیریت دیابتشان بسیار مفید یافتند.

 

 درمان افزایش انگیزهروشی مراجع­محورو رهنمودی دیگری به منظور تقویت و افزایش انگیزه درونی برای تغییرات از طریق کشف، شناسایی و حل تردیدها و دوسوگرایی است. این درمان یک شیوه­ی مشاوره­ای کوتاه مدت برای افزایش­انگیزه جهت تغییررفتارها بوسیله­ی جستجو و حل مسائل درباره­ی تغییر است(بوند و بونک؛۲۰۰۰).

 

مداخله­ی روان شناسی دیگری که می ­تواند به بهزیستی روانی بیماران دیابتی کمک کند درمان بر اساس ذهن آگاهی است. بیشاب[۱۴](۲۰۰۲ ) معتقد است که ذهن­آگاهی در روان شناسی معاصر به عنوان رویکردی برای افزایش آگاهی در پاسخ دادن به فرایندهای ذهنی شامل اختلالات هیجانی و بسیار جدید است. در آخرین فراتحلیل از اثر بخشی مداخلات مبتنی بر ذهن­آگاهی نشان داده شد که این مداخلات در بیماری­های سرطان، اختلال اضطراب منتشرو مشکلات روانپزشکی و اختلالات مزمن از جمله دیابت در جهت کاهش علائم اضطراب و ناراحتی­های خلقی دیگر موثراست و پیشنهاد می­شود که مداخلات ذهن­آگاهی ممکن است موجب فرایندهایی شود که زیربنای بهزیستی روانی است. در بیمار دیابتی علاوه بر تاثیر ذهن­آگاهی بر بهزیستی روانی، ممکن است همچنین بر خود مدیریتی بیماری بسیار موثر باشد چرا­که با بهتر شدن خلق فرد رفتارهای خود­مراقبتی هم بهتر می­شود و دیگر اینکه ذهن­آگاهی باعث می­شود حتی در حالت تجربه­ی هیجانات و افکار مشکل مطابق با ارزشهایش رفتار کند و نهایتا اینکه چون در ذهن­آگاهی تمرکز بیمار بر احساسات بدنیش می­باشد بنابراین باعث می­شود بیمار بیشتر در تماس با بدنش و نیازها و علائم آن باشد که این خود منجر به خود مراقبتی بهتر می شود(وان سون ،نیکلیک،پاپ و پاور[۱۵]؛۲۰۱۱).

 

بنا بر شواهد فوق، تنوع پژوهش­ها در دهه­های اخیردرباره­ی مداخلات درمانی دیابت نوع۲گسترده بوده و نتایج نشان دهنده­ی پراکندگی و گوناگونی اثربخشی مداخلات است. لذا با توجه به شواهد ذکر شده که نشانگر تاثیر گذاری عوامل مختلف در نتیجه گیری از درمان­های دیابت می باشد. فرضیه اصلی مطالعه حاضراین است که کدام نوع مداخله در کاهش مشکلات جسمی و روانی و رسیدن بیمار دیابتی نوع۲ به بهزیستی جسمی و روانی موثرتر بوده وتاثیر پایدارتری می­گذارد؟

 

۲-۱- ضرورت و اهمیت پژوهش

 

دیابت یکی از مشکلات عمده­ی بهداشت عمومی در جهان معاصر است که به سرعت رو به افزایش است. این بیماری که پنجمین علت مرگ و میر جوامع غربی و چهارمین دلیل مراجعه­ی شایع به پزشک است، ۱۵%هزینه­ های مراقبت بهداشتی را در ایالت متحده به خود اختصاص داده است(عزیزی، حاتمی و جان قربانی؛۱۳۷۹). تغییرات فردی و گذار فرهنگی جوامع همواره با پدیده­ پیر شدن در کشورهای در حال توسعه، دیابت را به یک اپیدمی جهانی تبدیل کرده است؛ به­ طوری­که سازمان بهداشت جهانی از سال۱۹۹۳تمام کشورهای جهان را به مقابله با این اپیدمی فراخوانده است. طبق گزارش این سازمان پیش ­بینی می­شود شیوع دیابت از۴%در سال۱۹۹۵به ۴/۵%در سال۲۰۲۵برسد؛ به­ طوری­که در کشورهای در حال توسعه تعداد بیماران از۸۴میلیون نفر به ۲۲۸میلیون نفر خواهد رسید. این سازمان تعداد بیماران دیابتی در ایران را درسال ۲۰۰۰ میلادی۲۱۰۳۰۰۰اعلام کرد که تا سال۲۰۳۰میلادی این میزان به ۶۴۲۱۰۰۰ نفر افزایش خواهدیافت(سازمان بهداشت جهانی؛۲۰۰۶). طبق آخرین بررسی ای که در ایران انجام شد، شیوع دیابت در کل جمعیت ایران۳-۲درصد و در افرادبالای ۳۰ سال۳/۷ درصد برآورد شده است(مروتی شریف آباد و روحانی تنکابنی؛۱۳۸۸).

 

افخمی و همکاران در سال ۱۳۷۸ شیوع دیابت را درجمعیت شهری بالای ۳۰ سال استان یزد مورد بررسی قرارداد که این میزان ۵۲/۱۴درصد برآورد گردید که به دو برابر متوسط کل کشور می­رسد و بیشترین شیوع مربوط به شهرستان یزد با۷/۱۵درصد بوده است(جعفری­زاده و همکاران؛۱۳۸۴). این بیماری همراه با عوارض متابولیک و عوارض درازمدت قلبی – عروقی، کلیوی، چشمی و عصبی است و ۹ درصد کل مرگ­های جهان به دیابت مربوط می­شود(مروتی شریف آباد و روحانی تنکابنی؛۱۳۸۸). در تحقیق رحیم دل و همکاران (۲۰۰۹)روی ۲۳۵۰بیمار دیابتی استان یزد(۱۰۷۱مرد و ۱۲۷۹زن)درباره­ی شیوع نوروپاتی حسی در بیماران دیابتی نوع۲ نتیجه نشان داد که شیوع دیابت نوع۲ونوروپاتی حسی در این بیماران به ترتیب در این استان ۵/۱۴و۲/۵۳درصد بود که این مشکلات با افزایش سن، طول مدت ابتلا به بیماری و کنترل ضعیف قندخون افزایش می­یافت(شریفی­راد، هزاوه­یی، محبی، رحیمی و حسن زاده؛۱۳۸۵).

 

مطالعات بی­شماری، نقش عوامل خطر آفرین روانی-اجتماعی و رفتاری را در سبب­شناسی بیماری­های مزمن بویژه دیابت نوع۲نشان داده اند(هریس، مان، فیلیپس، بلگرهریس و وبستر[۱]؛۲۰۱۱). این مسئله ظن تاثیر درمان­های روان شناختی را در کنترل این بیماری مطرح می­ کند. به همین دلیل، بررسی پیامدها­ی درمان­های روان شناختی در کنترل این بیماری ضروری است.

 

لاستمن(۲۰۰۸) در بررسی و مقایسه­ دو روش درمانی گروهی شناختی رفتاری و افزایش انگیزه نشان داد که درمان شناختی رفتاری گروهی به تنهایی و نیز همراه با درمان افزایش انگیزه در کنترل قند خون موفق بود اما درمان افزایش انگیزه به تنهایی موفق نبود.اسمایل(۲۰۱۰) در تحقیقی دریافت که درمان افزایش انگیزه در کنترل قند خون موثر است. تحقیقات دیگر نیز نشان داده است که درمان شناختی رفتاری گروهی در کاهش علائم افسردگی در نوجوانان دیابتی و نیز در کنترل قند خون آنان موثر بوده است(اسنک و اسکینر؛۲۰۰۴). همچنین هایز، لوما، بوند، مسودا و لیلیس(۲۰۰۶) کاربرد روش درمان شناختی رفتاری را در کاهش علائم اضطراب، افسردگی و استرس در نوجوانان دیابتی ثابت کرد.

 

فرمن و همکاران(۲۰۰۷) در مقایسه­ روش های مداخله­ی شناختی-رفتاری، شناختی مبتنی بر ذهن­آگاهی در کنترل علائم اضطراب و افسردگی دریافت که عملکرد روش­های شناختی رفتاری وذهن­آگاهی یکسان و بهتر از روش شناختی بود. همچنین لاپالینز و همکاران(۲۰۰۷) در مقایسه­ دو روش  ذهن­آگاهی وشناختی-رفتاری در افزایش اعتماد به نفس در دانش­ آموزان، روش ذهن­آگاهی را موفق­تر یافت. در ایران نیز اثر بخشی روش درمان شناختی رفتاری در کاهش سردرد تنشی مزمن( صدوقی و عکاشه؛ ۱۳۸۸) و نیز کنترل قند خون و کاهش مشکلات هیجانی بیماران دیابتی نوع۲(محرابی، فتی، دوازده امامی و رجب؛ ۱۳۸۷ ) تایید شد. همچنین نتیجه­ی تحقیق پور شریفی، زمانی، بشارت و مهریار(۱۳۸۷) نشان داد که مصاحبه­ی انگیزشی و آموزش گروهی شناختی رفتاری می ­تواند به عنوان مداخله­ای موثر موجب کاهش وزن در بیماران دیابتی نوع۲ شود و مصاحبه­ی انگیزشی گروهی بهتر از درمان شناختی رفتاری گروهی می تواند کنترل قند خون را بهبود بخشد.

 

مطالعه­ کابات- زین، لیپورث، برنی و سلرز[۵] (۱۹۸۷) حاکی از اثربخشی ذهن­آگاهی در درمان بیماران مبتلا به درد مزمن بود. رندولف، کالدرا، تاکن و گریک[۶] (۱۹۹۹) نیز در پژوهش خود، روش درمانی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی را روی بیماران دارای درد مزمن به کار برد و بهبودی معناداری را به لحاظ آماری در درجه بندی­هایی از درد، شاخص­های پزشکی دیگر و نشانه­ های روان شناختی عمومی مشاهده کرد . تحقیق هیزو همکاران(۲۰۰۶) نشان داده است که درمان شناختی مبتنی بر ذهن­آگاهی بر درمان بیماران افسرده ای که سابقه ۳یا ۴دوره عود بیماری داشته اند موثر است.

 

 با وجود اینکه ناراحتی­های هیجانی در بیماران دیابتی یک واقعیت است اما هم در عمل و هم در حوزه­ تحقیقاتی به آن توجه کمتری شده است(وان سون، نیکلیک، پاپ و پوور ؛۲۰۱۱)؛ در عمل درمانگران کمتر به مساله­ی درمان و کاهش مشکلات هیجانی توجه می­ کنند(پوور، بیکمن، لوباچ و اسنک؛۲۰۰۶) و به طور مشابه در زمینه­ تحقیقات دیابت، مطالعاتی که اثر بخشی مداخلات روان شناسی را در بهزیستی هیجانی این گروه بررسی کند بسیار کم است، یا اگر هم مطالعاتی انجام شده اشکالات زیادی دارد مثل کمبود کنترل و تعداد گروه نمونه(وان سون و همکاران،۲۰۱۱). اگر چه توجه به مشکلات هیجانی بیماران دیابتی از دهه­ی اخیر افزایش یافته ولی با این وجود در آخرین نسخه­ی استانداردهای مراقبت فدراسیون بین المللی دیابت (۲۰۰۵) و انجمن دیابت آمریکا( ۲۰۱۱) توجه به مشکلات هیجانی توصیه شده است. بعلاوه در تحقیقات بررسی­های زیادی در زمینه­ اثربخشی مداخلات روان شناسی روی افسردگی، اضطراب وناراحتی­های بیماران دیابتی انجام می شود اما اختصاصا در حوزه­ دیابت تحقیقات بسیار کمی انجام شده است(وان سون و همکاران،۲۰۱۱).

 

با توجه به اهمیت روش های فوق که در تحقیقات مختلف تایید شده است و نیز این موضوع که در جمعیت بیماران دیابتی ایران فقط دو روش شناختی رفتاری گروهی و درمان افزایش انگیزه در بیماران دیابتی نوع۲انجام شده است، بنابراین بکار بردن دو روش ذهن­آگاهی و مداخله­ی روانی اجتماعی ومقایسه­ی اثربخشی آن با دو روش مورد استفاده قبلی در بیماران دیابتی نوع۲ از ضروریات انجام این تحقیق می­باشد.

 

۱^{.Harris,Mann,Philips,Bolger-Harris&Webster}

 

۲^.Skinner

 

^{۳٫Hayes,Luoma,Bond,Masuda&Lillis}

 

 ۱^.Lappalainen

 

۲^{.Kabat-Zinn,Lipworth,Burney&Sellers}

 

۳^{Randolph,Caldera,Tacone & Greak}

 

۴^{.Van son,Nyklicek,Pop&pouwer}

 

۵^{.Pouwer,Beekman,Lubach&Snoek}

 

۱^.Nouwen

 

۲^.Egede

 

۳^.Lustman

 

۴٫^{Bongner,Morales,Post&Bruce}

 

۱^.Bach

 

۲^{.Forman,Herbert,Moitra,Yeomans&Geller}

 

۱٫^{Van der Feltz-Cornelis}

 

۲٫^{Van Bastelaar,Pouwer&Snoek}

 

۳٫^{Sabourin,Vallis&Currie}

 

۴٫^{Brief psychosocial Group intervention}

 

۵^{.Motivational enhancement therapy(MET)}  

 

۶٫Bond&Bunce

 

۷^.mindfulness

 

^۸٫Bishop

پایان نامه : بررسی زیبایی ­شناسی خطبه ­های طاووس، أشباح و قاصعه

 

 

استاد راهنما:

 

دکترحسین یوسفی آملی

 

 

 

استاد مشاور:

 

دکترحسن گودرزی لمراسکی

 

 

 

استادان داور:

 

دکتر حمیدرضا مشایخی

 

دکتر مصطفی کمالجو

 

 

 

 

 

زمستان۱۳۹۱

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

 

 

زیبایی یک مفهوم کلی است و شاید نتوان تعریف ثابتی برای آن ارائه داد اما زیبایی برای همه افراد مطلوب و خواستنی است وازسده هیجدهم زیباشناسی به عنوان یک علم مطرح شده است که به بررسی عناصر و عوامل موثر در ایجاد زیبایی می ­پردازد. ما نمونه اعلای این زیبایی را در کلام مولا علی(ع) می‌بینیم که سرآمد فصاحت و بلاغت و خطابه و سخنوری بوده است و نهج‌البلاغه به عنوان چکیده کلام مولا(ع) می­باشداز آنجا که نهج البلاغه دارای والاترین متن ادبی است؛ انتخاب کلمات و واژه­های به کار رفته در متن آن کاملاً حساب شده است. با محتوای غنی و تصویرهای شگرف آن هماهنگی و انسجام کامل دارد  در این پژوهش به بررسی عناصر زیبایی ادبی(موسیقی، عاطفه، خیال، لفظ و معنا )در خطبه­های طاووس، اشباح، قاصعه پرداخته شد تامعانی ژرف آن آشکارتر گردد. و در نهایت این نتیجه حاصل شدکه تصویر سازی وبرانگیختن خیال از ابزارها و عناصر مهم در کشف معنا  هستند،تصاویر ارائه شده از محیط پیرامون وام گرفته تاکلام برای مخاطب قابل درک وپذیرش باشد. رنگ، از جمله عواملی می­باشد که عواطف را سخت برمی­انگیزد و حضرت نیز به کاربرد رنگ و تاثیری که در کلامش ایجاد می­ کند کاملا آگاه است. و از رنگ­ها در خطبه­ها استفاده کرده است.

 

 

کلید واژه:

 

نهج‌البلاغه، موسیقی، لفظ، معنا، عاطفه، خیال

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان

درآمد

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

 

۱-۱- بیان مسأله     ۱-۲-پیشینه پژوهش   ۱-۳-حدود پژوهش   ۱-۴-سوالات پژوهش   ۱-۵- فرضیات پژوهش   ۱-۶-اهداف پژوهش   ۱-۷-خلاصه مراحل پژوهش   فصل دوم ـ تعاریف و نظریه­ های زیباشناسی   ۲-۱-زیباشناسی   ۲-۲- تقسیم­بندی زیباشناسی   ۲-۳-عناصرزیباشناسی ادبی   ۲- ۳-۱- لفظ   ۲- ۳-۲-معنا   ۲- ۳-۳-عاطفه   ۲- ۳-۳-۱-معیارهای عاطفه   ۲-۳-۴- خیال   ۲-۳-۴-۱-مضامین طیف و خیال در شعر کهن عرب   ۲-۳-۵-موسیقی   فصل سوم- زندگی امام علی (ع)   ۳-۱-قدرت ادبی امیرالمؤمنین(ع)   ۳-۲-سیمای بلاغت در ادبی عربی تا عصر امام علی(ع)   ۳-۳-امام علی(ع)و تأثیر بر ادب عربی   فصل چهارم –تحلیل زیباشناسی خطبه­ها   ۴-۱- خطبه طاووس   ۴-۱-۱-تحلیل خطبه طاووس   ۴-۲-خطبه أشباح   ۴-۲-۱- تحلیل خطبه اشباح   ۴-۳-خطبه قاصعه   ۴-۳-۱-تحلیل خطبه قاصعه   فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات   ۵-۱- نتیجه گیری   ۵-۲-پیشنهاد پژوهش   منابع عربی وفارسی

چکیده عربی

 

چکیده انگلیسی

مقدمه

 

زیبا از مصدر زیبیدن دارای معانی همچون: زیبنده، شایسته، نیکو، جمیل خوش‌نما و آراسته است و زیبایی نیز یعنی حالت و کیفیت زیبا که عبارت است از نظم و هماهنگی که همراه عظمت و پاکی، در شیئی وجود دارد و عقل و تخیل و تمایلات عالی انسان را به تحسین وا می­دارد و لذت و انبساط پدید می­آورد و آن امری نسبی است. (معین، ۱۳۶۰: ۱۷۶۲) گویی از آن هنگام که بشر اندیشیدن و عاطفه وزیدن را آغاز کرده است هنرنمایی و روی آوردن به زیبایی را آغاز کرده است در تعریف زیبایی نظرهای متعددی ارائه شده است و شاید بتوان آن را حقیقتی قابل ادراک اما تعریف ناپذیر دانست و نقطه مشترک همه این تعاریف به مطلوب و خواستنی بودن زیبایی در نظر همه انسانها ختم می‌شود و نهج‌البلاغه را می‌توان به عنوان یک منبع اصیل زیباشناختی معرفی کرد که از آغاز پدیدار شدنش بر غنای ادبیات عربی افزوده است و همه بزرگان علم و ادب از سرچشمه آن نوشیده‌اند و این اثر گران سنگ هم از جهت محتوا غنی می‌باشد و هم هماهنگی کامل میان لفظ و معنا وجود دارد و سرشار از تصویر آفرینی و واقعیت‌های جهان هستی می‌باشد و کلام امیرالمومنین علی(ع) آمیخته با فصاحت و بلاغت و جاذبه‌های لفظی و تعبیری و عبرت‌آموزی از گذشتگان و یادآوری مرگ و قیامت و موسیقی دلنشین است و چنان در جان مخاطب می‌نشیند که او می‌پندارد می‌تواند چون کلام مولا بیاورد. اما این مخاطب را یارای قلم فرسایی نیست از آنجایی که کلام مخیل جانها را بر می‌انگیزد و ذهن را وادار به همانندسازی می‌کند و موسیقی نیز ابزاری برای القای معانی می‌باشد و معنا را زیباتر جلوه می‌دهد و عاطفه نیز مخاطب را با متن همراه می‌سازد؛ از آنجا که تک تک کلمات و جملات نهج البلاغه از جنبه زیبایی بی نظیر و در القای معانی تأثیر ژرف دارند و این زیبایی وشکوه در رساندن معانی خطبه­ها کمک شایانی می­ کنند لذا پژوهشگر در این پژوهش در صدد بررسی عناصر زیبایی ادبی در سه خطبه از خطبه­های نهج البلاغه بر­آمده است و از میان خطبه­های مختلف که هر کدام دارای جایگاه ویژه­ای در معنا و زیبایی هستند سه خطبه طاووس، اشباح و قاصعه بخاطر اهمیت و تأثیری که عناصر زیبایی شناسی (لفظ، معنا، خیال، موسیقی و عاطفه)در زیبایی این خطبه­ها دارند، انتخاب شده و مورد تحلیل و بررسی قرار می­گیرند و در صور خیال به بررسی انواع تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه و شیوه ­های ارائه آن توسط حضرت؛ در لفظ و معنا به هماهنگی میان آن­ها و کاربرد صحیح واژگان؛ در موسیقی به انواع سجع، جناس و کلمات آهنگین و در  عاطفه به تأثیری که شیوه ­های مختلف ارائه سخن بر جان­ها می­گذارد می­پردازیم.

 

 

به طور خلاصه این پایان‌نامه در پنج فصل کلی نگاشته شده است:

 

فصل اول: به کلیات تحقیق که شامل بیان مسئله، سوابق، فرضیه‌ها، اهداف، ابزار گردآوری تحقیق می‌پردازد.

 

فصل دوم: به بررسی نظریه‌ها و مفاهیم زیبایی و تقسیم‌بندی آن می‌پردازد.

 

فصل سوم: به جایگاه ادبی امام علی (ع) و تأثیر  امام علی(ع) بر ادب عربی می‌پردازد.

 

 

 

فصل چهارم: به بررسی عناصر زیبایی‌شناسی در خطبه‌های طاووس، اشباح وقاصعه می‌پردازد.

 

 

 

فصل پنجم: به نتیجه‌گیری وپیشنهادات می‌پردازد.

 

بیان مسأله

 

درباره‌ی چیستی زیبایی، سخن­ها بسیار رانده شده است. برخی زیبایی را تناسب و هماهنگی اجزا با کل و هماهنگی اجزا با یکدیگر و عده‌ای آن را به سودمندی یا توانایی یا لذت و یا عشق تعریف کرده‌اند. تعریف زیبایی بسیار دشوار است اما بی‌شک، زیبایی یک کیفیت نگارین نمادی است که از سه ویژگی برخوردار است و موجب انبساط روح و روان آدمی می‌گردد. اولاً همراه با لذت است، ثانیاً ملزوم مطلوبیت است یعنی چیز زیبا برای شخص، دارای ارزش و مطلوبیت است. ثالثاً شگفت انگیزی و تعجب آور بودن را به ارمغان می‌آورد.(یاسوف، ۱۳۸۸: ۱۷) مطالعات فلسفی ونظری درباره زیبایی دانش زیباشناسی را به وجود آورده بر این اساس آن را می­توان تعریف کرد:«زیبا شناسی شاخه ای از فلسفه است که با طبیعت زیبایی وداوری درباره آن سروکار دارد»یا«گستره ای از دانش است که با  توصیف پدیده های هنری وتجربه زیباشناسی وتفسیر آن سرکار دارد»(عبد الحمید، ۲۰۰۱ :۱۸) پیشینه گفتمان زیبایی‌شناسی در تاریخ عرب به قدمت تاریخ اعجاز قرآن کریم است. نخستین محور زیباشناسی، نظم قرآن بود که آن را ابراهیم بن سیار معروف به نظام  مطرح کرد. وی مساله فصاحت و بلاغت عرب را می‌شناخت و از ادیبان عصر خود بود و می‌شناخت که چگونه عرب در نظم و نثر چیر­­گی دارد برای نظام، این پرسش مطرح شد که چگونه عرب نتوانست بمانند قرآن بیاورد، او نظریه اعجاز صرفه را مطرح کرد، تا نشان دهد که با همه چندگانگی و پاشانی بودن قرآن، از نظم و اعجاز ویژه‌ای برخوردار است و به این کتاب زیبایی مخصوص بخشیده که غیرقابل معارضه است جاحظ  شاگرد وی نیز کار استاد خود را دنبال کرد، هر چند که او دیدگاه استادش درباره صرف را نمی‌پذیرفت‌، اما او کتاب نظم‌القرآن را به همین جهت نگاشت تا یادآوری کند که برجستگی و ویژگی قرآن را به عامل بیرونی مانند صرفه برنمی‌گردد و خود این کتاب دارای نظم بی‌مانند است (زرکشی ،۱۹۹۷ :۹۳)

 

از عناصر زیبایی‌شناسی ادبی می‌توان لفظ، معنا، عاطفه، خیال و موسیقی را برشمردکه این پژوهش به دنبال بررسی این عناصر می­باشد :

 

لفظ: لفظ یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین عنصر تشکیل دهنده‌ی یک اثر ادبی و ماده‌ی اولیه‌ی آن به شمار می‌آید و شکل ظاهری متن از زیبایی لفظ بر می‌خیزد بنابراین استفاده از کلمات نازیبا هرچند دارای مفاهیمی بلند باشد جذابیتی برای خواننده ایجاد نمی‌کند تا با متن به راحتی همراه شود.

 

از جمله کسانی که به لفظ اهمیت می‌دهند و آن را برتر می‌شمارند صاحب الصناعتین است که می‌گوید: «معانی میان عقلا مشترک است زیرا اتفاق می‌افتد که معنایی خوب برای بازاری و نبطی و زنگی حاصل می‌شود، اما مردمان از جهت الفاظ و چیدن و تألیف و نظم آن بر هم رجحان پیدا می‌کنند.» (عسکری: بی‌تا، ۱۹۶)

 

مضمون یا محتوی: مضمون یا محتوی، عبارت است از: هر آنچه که اثر هنری شامل آن است از قبیل، فکر، فلسفه، اخلاق، اجتماع، سیاست، دین یا موضوعات دیگر با اهمیت تاریخی یا ملی در اینجا مضمون یا محتوی غالبا ماده‌ی خاصی است که ادیب یا شاعر آن را به کار می گیرد و هنرمند آن را به شکل مورد نظر خود در می‌آورد. (العشماوی، لا‌تا: ۲۲۰)

 

عاطفه: از دیگرعناصر زیبایی‌شناسی سخن عاطفه است منظور از آن، اندوه یا حالت حماسی یا اعجابی است که شاعر از رویداد حادثه‌ای در خویش احساس می‌کند و از خواننده یا شنونده می‌خواهد که با وی در این احساس شرکت داشته باشد نمی‌توان به یقین پذیرفت که امکان آن باشد که هنرمندی حالتی عاطفی را به خواننده‌ی خویش منتقل کند، بی‌آنکه خود آن حالت را در جان خویش احساس کرده باشد». (شفیعی کدکنی، ۱۳۶۶: ۲۴) پس مراد از عاطفه و احساس بیان مفاهیمی از قبیل اندوه، شادی، نفرین، آرزو، شگفتی و . می‌باشد که گوینده به مناسبت عاطفه و احساس که قصد اظهار آن را دارد از معانی مجازی جملات خبری یا پرسشی یا امری نیز استفاده می‌کند. (شمیسا،۱۳۷۰: ۱۳۴)

پایان نامه: بررسی تطبیقی نظریه تکثرگرایی سروش و وحدت متعالی ادیان نصر

(شهید مطهری)

 

 

 

پایان‌ نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی – فلسفه و کلام اسلامی

 

 

 

عنوان:

 

بررسی تطبیقی نظریه تکثرگرایی سروش و وحدت متعالی ادیان نصر

 

 

 

متن پایان نامه :

 

***ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است***

 

 

 

 

چکیده رساله/پایان نامه:

 

 

یکی از مهم‌ترین سوالات ما در عرصه معرفت شناسی دینی مسأله پلورالیسم یا کثرت‌گرایی دینی است. آن چه اکنون محل سؤال واقع گردیده است اصل وجود کثرت ادیان نیست بلکه تبیین علت این کثرت‌هاست. نظریه “پلورالیزم یا کثرت گرایی دینی” از یکسو و نظریه “وحدت متعالی ادیان” از سویی دیگر واکنش هایی است که نسبت به این مسئله مطرح گردیده است. پلورالیزم به دنبال راهی برای اثبات حقانیت ادیان گوناگون و رستگاری پیروان آن هاست. دکتر سروش به عنوان حامی این تفکر با بهره گیری از معرفت شناسی کانت و هرمنوتیک فلسفی ادعا می کند که پیروان ادیان مختلف به حقیقت فی نفسه دسترسی ندارند و فقط نمودی از امر مطلق را دریافت می‌کنند. او قلمرو معرفت‌شناسی کانت را از تجربه های حسی فراتر دانسته، آن را شامل تجربه‌های دینی نیز می داند. از دیدگاه سروش در واقع هسته ی اولیه ی تمام ادیان تجربه های دینی آن هاست و این فرهنگ ها و ادراکات گوناگون است که در ارائه ی تفسیر این تجربه دخالت کرده، تفسیر های متکثر از آن ارائه می دهد. دکتر نصر هم به عنوان نماینده ی جریان سنت گرایی با بهره گرفتن از مبانی ای که عمدتا متأثر از سنت گرایانی چون شوآن وگنون و نیز عرفان اسلامی است قائل به نظریه ی وحدت باطنی ادیان است. او اولاً باطن ادیان را یکی می داند؛ هر چند ظاهر آنها با هم ناسازگار باشند؛ دوم، حکمت باطنی و جاودان را امری مشترک در میان ادیان می بیند که توان ایجاد سازگاری میان ادیان را دارد؛ و سوم آنکه همه ادیان بزرگ را دارای ریشه ای الهی می داند. در مقام مقایسه بزرگترین وجه تشابه این دو دیدگاه اعتقاد به حقانیت ادیان بزرگ تاریخی و رستگاری پیروان آنها است و بزرگترین وجه تفاوت آنان در مبانی آن دو برای اتخاذ چنین موضعی است. سروش از مبانی فلسفی کانت و هرمنوتیک فلسفی در این جهت بهره می برد و نصر از مبانی سنت گرایان، بویژه اعتقاد آنان به ریشه واحد ادیان و نظریه جاودان خرد.

کلید واژه:

 

 

معرفت شناسی دینی، پلورالیزم دینی، عبدالکریم سروش، وحدت متعالی ادیان، سید حسین نصر حکمت خالده.

 

 

فهرست مطالب

 

 فصل اول: مقدمات بحث ۱

 

۱- مقدمه. ۱

 

۱-۱- تعریف مسئله و تبیین موضوع. ۱

 

۱-۲- ضرورت تحقیق و هدف. ۲

 

۱-۳- پرسش ‌های اساسی تحقیق ۳

 

۱-۴- فرضیه‌ها و پاسخ‌های احتمالی تحقیق ۳

 

۱-۵- پیشینه تحقیق ۴

 

۱-۶- چه کاربردهایی از انجام این تحقیق متصور است؟. ۵

 

۱-۷- نوآوری وامتیاز تحقیق حاضر در چیست؟. ۵

 

۱-۸- گزارشی اجمالی از فصول تحقیق ۵

 

فصل دوم: بررسی نظریه کثرت‌گرایی دکتر سروش. ۱۱

 

۲- ۱- پلورالیزم و خاستگاه آن ۱۲

 

۲- ۱-۱- معناشناسی پلورالیزم دینی ۱۲

 

۲-۱-۲- بررسی پیشینه و خاستگاه پلورالیزم دینی ۱۵

 

۲-۱-۲-۱- بررسی زمینه ها و عوامل فلسفی نظریه. ۱۶

 

۲-۱-۲-۲- بررسی زمینه‌ها و عوامل معرفتی نظریه. ۱۹

 

۲-۱-۲-۳- بررسی زمینه‌ها و عوامل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نظریه. ۲۳

 

۲- ۲- تبیین نظریه کثرت‌گرایی دکتر سروش ۲۷

 

۲-۲-۱- گذری کوتاه بر نظریات دکتر سروش. ۳۰

 

۲-۲-۲- نظر سروش درباره دین و معرفت دینی ۳۳

 

۲-۲- ۳- تبیین نظریه کثرت‌گرایی دکتر سروش. ۳۵

 

۲-۳- بررسی مبانی فلسفی نظریه کثرت‌گرایی دکتر سروش ۴۴

 

۲-۳- ۱- مبانی فلسفی کانت. ۴۴

 

۲-۳-۱-۱- مبانی فلسفه کانت و تکثرگرایی ۴۷

 

۲-۳-۲- هرمنوتیک. ۵۰

 

۲-۳-۲-۱- سروش و هرمنوتیک ۵۴

 

۲-۳-۳- پرسپکتیویسم نیچه (Nietzsche Perspectivism) 60

 

۲-۳-۳- ۱- سروش و پرسپکتیویسم ۶۳

 

۲-۳-۴- بازی‌های زبانی ویتگنشتاین (TheTheoryof Language games) 64

 

۲-۳-۴-۱- سروش و نظریه ی بازی‌های زبانی ویتگنشتاین ۶۶

 

۲-۳- ۵- سروش و تجربه‌گرایی دینی ۶۹

 

۲-۳-۵-۱- تجربه ی دینی از نگاه فیلسوفان غرب. ۷۰

 

۲-۳-۵-۲- تجربه دینی و نگاه عرفا ۷۱

 

۲-۳-۵-۳- سروش و تجربه‌ی دینی ۷۶

 

۲- ۴- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. ۸۰

 

فصل سوم: بررسی نظریه وحدت متعالی ادیان دکتر نصر. ۸۲

 

۳-۱- سنت‌گرایی و خاستگاه آن ۸۳

 

۳-۱-۱- معناشناسی سنت‌گرایی ۸۳

 

۳-۱-۱-۱- معناشناسی سنت. ۸۵

 

۳-۱-۱-۲-  بررسی واژه (Tradition) 86

 

۳-۱-۱-۲-۱- اشتقاق و معنای لغوی. ۸۶

 

۳-۱-۱-۲-۲- بررسی واژه سنت در معنای عرفی ۸۷

 

۳-۱-۱-۲-۲-۱- معنای سنت در زبان عربی ۸۷

 

۳-۱-۱-۲-۲-۲- معنای سنت در زبان فارسی ۸۸

 

۳-۱-۱-۳- چیستی سنت در نظر عالمان سنت‌گرا ۸۹

 

۳-۱-۱-۳-۱- حقیقت مطلق، بی‌صورت و فرا زمان ۹۰

 

۳-۱-۱-۳-۲- تجلی صوری حقیقت‌های الوهی ازلی در زمان و مکان از طریق ظواهر و قوالب اسطوره‌ای و دینی   ۹۲

 

۳-۱-۲- پیشینه و خاستگاه سنت‌گرایی ۹۴

 

۳-۱-۲-۱- پایه‌گزاران سنت‌گرایی ۱۰۰

 

۳-۱-۲-۱-۱- رنه‌گنون ۱۰۰

 

۳-۱-۲-۱-۲- آناندا کوماراسوامی ۱۰۲

 

۳-۱-۲-۱-۲- فریتهوف شوان ۱۰۴

 

۳-۱-۳- سید حسین نصر پایه گذار سنت گرایی در ایران ۱۰۶

 

۳-۱-۳-۱- نگاهی به زندگی حسین نصر. ۱۰۶

 

۳-۱-۳- ۲- نگاهی به آراء و افکار حسین نصر. ۱۰۸

 

۳-۱-۴- سنت و دین از نگاه نصر وسنت گرایان ۱۱۲

 

۳-۲- تبیین نظریه وحدت متعالیه ادیان ۱۱۴

 

۳-۲-۱- اصول نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان ۱۱۶

 

۳- ۲-۱-۱-تمام ادیان مبدأ واحدی دارند. ۱۱۶

 

۳-۲-۱-۲-تفاوت جایگاه امر مطلق و مثل اعلاء ۱۱۷

 

۳-۲-۱-۳- اصل راست آیینی ۱۱۹

 

۳-۲-۱-۴-تمایز میان بعد ظاهری و بعد باطنی ۱۲۲

 

۳-۲-۱-۵- وحدت باطنی و کثرت ظاهری. ۱۲۶

 

۳-۲-۱-۶- وجود عناصر متشابه در ادیان مختلف. ۱۲۸

 

۳-۲-۲- جمع بندی و نتیجه گیری بخش ۱۳۰

 

۳-۳- مبانی نظریه وحدت متعالی ادیان ۱۳۱

 

۳-۳-۱- مبانی نظری وعرفانی نظریه ی وحدت متعالی ادیان ۱۳۱

 

۳-۳-۱-۱- فلسفه سنت گرایان (حکمت خالده) ۱۳۱

 

۳-۳-۱-۱-۱- حکمت خالده و نظریه وحدت متعالی ادیان ۱۳۷

 

۳-۳-۱-۲- مبانی عرفانی نظریه وحدت متعالی ادیان ۱۳۹

 

۳-۳-۱-۲-۱- ابن‌عربی و مبانی نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان ۱۴۱

 

۳-۳-۱-۲-۱-۱- ابن‌عربی و نظریه ی وحدت وجود. ۱۴۲

 

۳-۳-۱-۲-۱-۲- ابن‌عربی و وحدت‌گرایی دینی ۱۴۵

 

۳-۳-۱-۲-۱-۳- اسماء الهی و ظهور ادیان ۱۴۶

 

۳-۳-۱-۲-۱-۴- ابن‌عربی و نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان ۱۴۸

 

۳-۳-۱-۲-۲- وحدت متعالی ادیان در اندیشه مولوی. ۱۵۰

 

۳-۳-۱-۲-۲-۱- وحدت انبیاء ۱۵۱

 

۳-۳-۱-۲-۲-۲- علت اختلاف ادیان در نگاه مولوی. ۱۵۲

 

۳-۳-۱-۲-۲-۳- یکی بودن حقیقت. ۱۵۴

 

۳-۳-۱-۲-۲-۴- گوهر دین ۱۵۵

 

۳-۳-۱-۳- نتیجه گیری بخش ۱۵۶

 

۳-۳ -۲- مبانی فلسفی نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان ۱۵۶

 

۳-۳-۲-۱ – نصر و فلسفه‌ی اسلامی ۱۵۶

 

۳-۳-۲-۲- نصر و حکمت متعالیه. ۱۶۰

 

۳-۳-۲-۲-۱- اصول مابعدالطبیعی ۱۶۰

 

۳-۳-۲-۲-۲- تشکیک در وجود. ۱۶۱

 

۳-۳-۲-۲-۳- وحدت متعالی وجود. ۱۶۲

 

۳-۳-۲- ۳- نصر و شیخ اشراق ۱۶۵

 

۳ -۳-۲-۳-۱- نورالانوار و مباحث وجود. ۱۶۸

 

۳-۳-۲-۴- جمع بندی و نتیجه‌گیری. ۱۷۰

 

فصل چهارم: مقایسه و تطبیق دو نظریه. ۱۷۳

 

۴- مقایسه و تطبیق دو نظریه. ۱۷۴

 

۴-۱- مقدمه: جهانی‌شدن و دین ۱۷۴

 

۴-۲- بررسی اجمالی دو نظریه. ۱۷۵

 

۴-۳- بررسی مقایسه‌ای و تطبیقی نظریه کثرت‌گرایی سروش و وحدت متعالی ادیان نصر. ۱۷۶

 

۴-۳-۱- حقیقت مطلق؛ عدم شناخت حقیقت مطلق، محدودیت انسانی یا نامحدود‌بودن حقیقت مطلق. ۱۷۶

 

۴-۳-۲- دین و تکثر ادیان در نگاه سروش و نصر، پلورالیزم دینی یا دین جاویدان ۱۸۰

 

۴-۳-۳- ویژگی و خصوصیات ادیان متکثر از دیدگاه سروش و نصر، بشری‌بودن یا وحیانی ‌بودن ۱۸۴

 

۴-۳-۳-۱- دیدگاه سروش ۱۸۴

 

۴-۳-۳-۱- ۲- تجربه دینی، هسته‌ی دین ۱۸۴

 

۴-۳-۳-۱- ۳- وجود شخصیت بنیان‌گذار دین ۱۸۵

 

۴-۳-۳-۱-۴- ذاتیات، اساس دین و عرضیات، صورت دین ۱۸۵

 

۴-۳-۳-۱-۵- دین وحیانی اقلّی است نه اکثری. ۱۸۶

 

۴-۳-۳-۲- دیدگاه نصر. ۱۸۷

 

۴-۳-۳-۲-۱- دین امری قدسی است. ۱۸۷

 

۴-۳-۳-۲-۲- محوریت متون مقدس ۱۸۸

 

۴-۳-۳-۲-۳- اهمیت سنت بنیان‌گذار دین ۱۸۸

 

۴-۳-۳-۲-۴- تعالیم و مناسک ۱۸۹

 

۴-۳-۳-۲-۵- ظاهر و باطن دین ۱۸۹

 

۴-۳-۴- جمع‌بندی، مقایسه و تطبیق ۱۹۰

 

۴-۳-۴-۱- اشتراک دیدگاه‌ها ۱۹۰

 

۴-۳-۴-۲- اختلاف دیدگاه‌ها ۱۹۱

 

۴-۴- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. ۱۹۳

 

منابع و مآخذ. ۱۹۵

 

الف: کتاب. ۱۹۶

 

ب: مقالات. ۲۰۴

 

ج: منابع انگلیسی ۲۰۶

 

 

 

فصل اول: مقدمات بحث

 

۱- مقدمه

 

۱-۱- تعریف مسئله و تبیین موضوع

 

تنوع و تکثر ادیان و مذاهب در جهان ما به گونه‌ای است که نمی‌توان یک دین را مرکز توجه قرار داد و سایر ادیان را نادیده گرفت. امروزه ارتباطات به گونه‌ای است که پیروان ادیان را وا داشته است تا به یکدیگر توجه کنند. با ظهور تجددگرایی در الهیات پژوهشی و پیشرفت فناوری و مسئله جهانی‌شدن، تکثرگرایی دینی به صورت یکی از عرصه‌های مهم فلسفه دین درآمده است. مسئله‌ای که ابتدا از جانب فیلسوفان غرب و در نهایت نماینده‌ی برجسته آن‌ها جان هیک مطرح شد. باید گفت چون ما با تکثرات فراوانی در جهان مواجهیم، تبیین این مسئله برای پژوهشگران عرصه‌ی دین از اهمیت شایانی برخوردار است و از آنجا که هر دینداری به دین خود پایبند است و ادیان دیگر را نسبت به دین خود ناقص می‌شمارد، نظرگاه‌ها و دلایل زیادی برای موضوع یاد شده بیان گردیده و ذهن متفکران ایرانی معاصر را نیز به خود مشغول داشته است و آنان با اعتقاد به کثرت‌گرایی یا وحدت متعالی ادیان اصول و مبانی دیدگاه خود را رواج داده و طرفداران پر شماری یافتند.

 

 

این دیدگاه‌ها در چهارچوب تعریف‌های گوناگونی در میان نواندیشان مسلمان مطرح شده است. از جمله‌ی آن‌ها دکتر سروش به عنوان نظریه پرداز ومتفکری نوگرا، بر این باور است که کثرتی که در عالم با آن مواجهیم حادثه‌ای طبیعی و نا زدودنی است و با هدایت‌گری خداوند و سعادت جویی آدمیان ملائمت دارد. از جانب دیگر دکتر نصر به عنوان نظریه‌پرداز سنت‌گرا در موضعی مقابل اما در عین حال شبیه، بر این باور است که سر چشمه‌ی ادیان، یک مبدأ الهی است و همه تجلّی یک حقیقت‌اند و تنها در ظاهر با هم تفاوت هایی دارند و در نتیجه ادیان دارای وحدت متعالی هستند.

 

هدف اصلی این نوشتار پاسخ به این سئوال است که با وجود تفاوت دو دیدگاه یاد شده آیا می‌توان نقاط مشترکی در آنها یافت؟

 

۱-۲- ضرورت تحقیق و هدف

 

در جامعه‌ی دینی ما چالش‌هایی وجود دارد که با ریشه‌یابی آن‌ها به این نکته پی می‌بریم که مشکل اساسی در عدم توفیق جوامع دینی برای رفع مشکلاتشان به واسطه معرفتی است که آن‌ها نسبت به پدیده دین دارند. بدین ترتیب مباحث معرفت‌شناسی دینی از جمله کثرت‌گرایی دینی که نظریه ایست هم دین‌شناسانه و هم معرف‌شناسانه در باب حق‌بودن ادیان و محق‌بودن دین‌داران و نظریه وحدت متعالی ادیان که تمامی ادیان را به مثابه‌ی راه‌های پر فراز و نشیبی می‌داند که سرانجام انسان را به قله وحدت و کامیابی می‌رسانند. در جوامع دینی معاصر از اهمیتی دو چندان برخوردار شده است.

 

در میان متفکران ایرانی تکثرگرایی را در نیمه دوم قرن ۲۰ ابتدا محمدحسین میمندی نژاد مطرح کرد اما رواج و گسترش جدی‌تر این نظریه در ایران با ترجمه کتاب‌های «فلسفه دین» و «مباحث پلورالیزم دینی» جان‌هیک و تألیف «صراط‌های مستقیم» عبدالکریم سروش صورت گرفت و طرفداران زیادی پیدا نموده و گفتمان‌ها و کتب زیادی در تأیید و نقد آن بیان و نگاشته شد. این متفکران در طرح مباحث خود از مبانی فلسفی به ویژه مبانی فلسفی غربی بسیار بهره برده‌اند. از سوی دیگر سنت‌گرایان که در مقابله با تجدد‌گرایی بر آمدند عهده‌دار شرح و بیان حکمت خالده‌اند که در بطن ادیان گوناگون و در پس صور متکثر سنت‌های متفاوت جهان قرار دارد. «وحدت متعالی ادیان» که نام نخستین اثر “شوان” است حاکی از پلورالیسم خاص این دیدگاه است. دکتر نصر نیز به عنوان یک فیلسوف سنت‌گرا مهم‌ترین چالش فراروی اسلام را از یک سو سکولاریسم و از سوی دیگر چالش تنوع ادیان و پلورالیزم دینی می‌داند و از آنجا که در قلب منظومه‌ی فکری نصر، عرفان و تصوف اسلامی قرار دارد، مبانی و دلایل او بر وحدت متعالی ادیان برگرفته از عرفان نظری و تفکر صوفیانه است.

 

۱-۳- پرسش ‌های اساسی تحقیق

 

• مبانی و محتوا و نتایج نظریه تکثرگرایی دکتر سروش چیست؟

۲- مبانی و محتوا و نتایج نظریه وحدت متعالی ادیان دکتر نصر چیست؟

 

۳- این دو نظریه در مبانی و محتوا و نتایج، چه اختلافات و نقاط مشترکی دارند؟

 

۱-۴- فرضیه‌ها و پاسخ‌های احتمالی تحقیق

 

۱- به طور کلی طراحان پلورالیزم معتقدند که هدف از طرح پلورالیزم، جلوگیری از جنگ و نزاع انسان‌ها است. بنا به گفته‌ی سروش «کثرت‌گرایی دینی نظریه‌ای است معرفت‌شناسانه و دین‌شناسانه در باب حق‌بودن ادیان و محق‌بودن دینداران و این کثرت نازدودنی و نارفتنی است و حادثه‌ ای طبیعی و مقتضای ادراک آدمیان است»[۲]

 

هدف این نظریه؛ امکان مشروعیت فهم‌های دیگر به غیر از فهم رایج و قرائت رسمی است، او معتقد است که کثرت نازدودنی ادیان مسئله‌ای طبیعی است و با هدایت‌گری خداوند، تمام ادیان از حقانیت یکسانی برخوردارند. مبانی معرفتی دکتر سروش ابتدا در چهارچوب فلسفی کانت شکل می‌گیرد و بعدها تحت تأثیر هرمنوتیک فلسفی هایدگر و گادامر، تجربه‌گرایی دینی شلایر ماخر، پرسپکتویسم نیچه و بهره‌گیری از عارفان قرار می‌گیرد.

 

۲- از دیدگاه سنت‌گرایان براساس نظریه وحدت متعالی ادیان اثبات برتری یک دین نسبت به ادیان دیگری بلاموضوع است؛ چرا که همه‌ی ادیان از منبع واحدی سرچشمه می‌گیرند پس با تکیه بر آن می‌توان به تساهل و تفاهم در میان ادیان رسید و دیگر این‌که به واسطه این نظریه می‌توان تفاوت‌های صوری و همگرایی ذاتی میان ادیان را درک کرد. وی در نظریه وحدت متعالی ادیان بر این باور است که همه ادیان تجلی یک دین واحد هستند و ما یک دین بیشتر نداریم با این بیان، او اولاً باطن ادیان را یکی می داند؛ هر چند ظاهر آنها با هم ناسازگار باشند؛ دوم، حکمت باطنی و جاودان را امری مشترک در میان ادیان می‌بیند که توان ایجاد سازگاری میان ادیان را دارد؛ و سوم آن‌که همه ادیان بزرگ را دارای ریشه‌ای الهی می‌داند. چهارچوب فکری دکتر نصر در ابتدا با الهام از ای.کی. کواماراسوامی، بورکهارت و خصوصاً فریتهوف شوان بر مبنای فلسفه جاویدان شکل می‌گیرد و سپس تحت تاثیر عرفان نظری و صوف اسلامی به ویژه عرفان ابن‌عربی و مولوی قرار گرفته، با بهره‌گیری از فیلسوفان اسلامی چون شیخ اشراق و ملاصدرا مبانی نظریه‌ی خود را پایه‌ریزی می‌کند.

 

۳- با توجه به اینکه نظریه سروش و نصر هر دو قرائتی جداگانه از کثرت‌گرایی‌اند، اما آنچه قابل ملاحظه است نتیجه و هدف آن‌ها است. گرچه هردو در مبانی و محتوا با یکدیگر اختلاف‌ نظر دارند، اما در نتیجه و هدف به یکدیگر نزدیک می‌شوند و باید گفت هرچند به دشواری می‌توان اشتراکاتی را در میان آن‌ها یافت، اما در مقام مقایسه بزرگ‌ترین وجه تشابه دغدغه‌ی فکری ایشان برای اثبات حقانیت ادیان و رستگاری پیروان آن‌ها است و استفاده‌ی سروش از مبانی تجربه‌گرایانه و اعتقادش به انسانی‌بودن آموزه‌ها و تفاوت‌های ادیان و لزوم جرح وتعدیل آن‌ها و در مقابل، الهی و آسمانی دانستن تمام آموزه‌های ادیان مختلف و جایز ندانستن دستکاری آنها از نظر نصر بارزترین وجه اختلاف این دو متفکر است.

 

[۱] ر.ک : لگنهاوزن ، محمد ، اسلام و کثرت گرایی دینی، صص ۳۴-۳۵

 

[۲]. سروش، عبدالکریم، صراط‌های مستقیم، ص۲٫

 

 

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

 

موجود است

 

تعداد صفحه : ۲۲۱